အင္တာနက္ ကြန္ယက္အေၾကာင္း

အင္တာနက္

( အဂၤလိပ္္=The Internet) ဆိုသည္မွာ စံနမူနာ Internet Protocol Suite (TCP/IP) ကိုသုံး၍ ကြန္ပ်ဳတာ ကြန္ယက္မ်ား ခ်ိတ္ဆက္ကာ သန္းေထာင္ႏွင့္ခ်ီေသာ ကမၻာအႏွံ့သုံးစြဲ သူမ်ားအား သုံးစြဲသူ မ်ားအား ဝန္ေဆာင္မွုေပးေနေသာ ကမၻာႏွင့္ အဝွမ္း ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ စနစ္တစ္ခုပင္ ျဖစ္သည္။

ေဒသတြင္းမွသည္ ကမၻာလုံးအႏွံ့ အတိုင္းအတာအထိ က်ယ္ျပန႔္စြာသြယ္တန္းထားေသာ အီလက္ထရြန္းနစ္ အခ်က္အလက္တည္ေဆာက္မွုႏွင့္ အျမင္ဆိုင္ရာကြန္ယက္ နည္းပညာမ်ားျဖင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားသည့္ သန္းေပါင္းမ်ား စြာေသာပုဂၢလိက၊အမ်ားျပည္သူ၊ပညာေရး၊ စီးပြားေရးႏွင့္ အစိုးရပိုင္းဆိုင္ရာ ကြန္ယက္ မ်ား ပါဝင္သည့္ ကြန္ယက္မ်ား၏ ကြန္ယက္ တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ကမၻာ့ပင့္ကူအိမ္ဟု တင္စားသည့္ World Wide Web (WWW) ၏ အခ်င္းခ်င္း ခ်ိတ္ဆက္ေနေသာ ဟိုက္ပါတက္(စ္) (hypertext) စာရြက္စာ တမ္းမ်ားႏွင့္ အီလက္ထရြန္းနစ္ စာပို႔စနစ္ (electronic mail) ကို ပံ့ပိုးေသာ အေျခခံဖြဲ႕စည္းတည္ ေဆာက္ပုံကဲ့သို႔ အမို်းအစားမ်ားျပားလွစြာေသာသတင္းအခ်က္အလက္ အရင္းအျမစ္မ်ားႏွင့္ဝန္ေဆာင္မွုမ်ားကိုအင္တာနက္ က သယ္ေဆာင္ေပးပါသည္။တယ္လီဖုန္း၊ ေတးဂီတ၊ ႐ုပ္ရွင္ ႏွင့္ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားကဲ့သို႔ ထုံးတမ္းစဥ္လာ လူထုဆက္သြယ္ေရးမ်ား သည္ အင္တာနက္အားျဖင့္ အသြင္သ႑န္ႏွင့္ အနက္အဓိပါယ္ တဖန္ေျပာင္းလဲ လာၾကသည္။

သတင္းစာ၊ စာအုပ္ ႏွင့္ အျခားပုံႏွိပ္လုပ္ငန္းမ်ားသည္ Web sites ဝက္(ဘ္)ဆိုဒ္မ်ား ဘေလာ့မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီေအာင္ ျပဳျပင္လာၾကသည္။ အျမန္သတင္းပို႔ဆက္သြယ္ျခင္း (instant messaging), အင္တာနက္ စုေပါင္းေဆြးေႏြးခန္းမ်ား (Internet Forums) ႏွင့္ လူမွုေရးကြန္ယက္မ်ား (social networking) မ်ားတို႔မွတစ္ဆင့္ လူအခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ဆက္သြယ္ရာတြင္ အသြင္သစ္မ်ားကို အင္တာနက္က စြမ္းေဆာင္ေပးသည္ သို႔မဟုတ္ အရွိန္ျမႇင့္တင္ေပးသည္။ အဓိက လက္လီအေရာင္းဆိုင္ခြဲမ်ား၊ လက္လုပ္ လက္စား ေဈးသည္မ်ား ၊ ကုန္သည္မ်ား အတြက္ အင္တာနက္ေပၚတြင္ ေဈးဝယ္ျခင္း (online shopping) လ်င္ျမန္စြာ တိုးတက္ဖြံ့ၿဖိဳးလာသည္။ အင္တာနက္ေပၚရွိ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု တိုက္ရိုက္ ဆက္ဆံမွု ႏွင့္ ေငြေၾကး ဆိုင္ရာဝန္ေဆာင္မွုလုပ္ငန္းမ်ား က စက္မွုလုပ္ငန္းတစ္ခုလုံး ထုတ္ကုန္စီးဆင္းမွု ကို အက်ိဳး သက္ေရာက္ ေစသည္။ ၁၉၆၀ခုႏွစ္မ်ားက ပုဂၢလိကႏွင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုစစ္တပ္ ႏွစ္မို်းလုံး၏ ႀကံ့ခိုင္ၿပီး ေတာ္႐ုံအမွားခံနိုင္ေသာ၊ ျဖန႔္ေဝေပးသည့္ ကြန္ပ်ဳတာ ကြန္ယက္မ်ားအေၾကာင္း သုေတသန ျပဳျခင္းမ်ားသည္ အင္တာနက္၏ မူလအစ ျဖစ္ခဲ့သည္။ အမို်းသား သိပၸံေရးရာ ေဖာင္ေဒးရွင္းက ပံ့ပိုးေသာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ ကြန္ယက္ေနာက္ေက်ာရိုးသစ္ အတြက္ ရံပုံေငြ ႏွင့္ အျခားေသာ စီးပြားေရးကြန္ယက္ ေနာက္ ေက်ာ ရိုးသစ္ အတြက္ ကိုယ္ပိုင္ ရန္ပုံေငြ တို႔ကို ကမၻာဘာတဝွမ္းလုံးကို ကြန္ယက္ခ်ိတ္ဆက္မွု နည္းပညာသစ္မ်ား ႏွင့္ ကြန္ယက္အမ်ားအျပားကို စုေပါင္းျခင္းမ်ား တည္ေဆာက္ ဖြံ့ၿဖိဳးမွုတြင္ ပါဝင္လာေစရန္ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳခဲ့သည္။ ၁၉၉၀ခုႏွစ္မ်ား၏ အလယ္ႏွစ္မ်ားက အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာကြန္ယက္ကို စီးပြားျဖစ္ ျပဳလုပ္ျခင္းေၾကာင့္ အင္တာနက္သည္ လူသိမ်ားလာၿပီး ေခတ္သစ္လူသား ဘဝ၏ အရာရာတိုင္း နီးပါးတြင္ ေပါင္းစပ္ဖြဲ႕စည္းျခင္း အက်ိဳးမ်ားရရွိခဲ့သည္။ ၂၀၀၉ခုႏွစ္မွစ၍ကမၻာ လူဦးေရ၏ ေလးပုံတစ္ပုံခန႔္သည္ အင္တာနက္ ဝန္ေဆာင္မွုမ်ားကို အသုံးျပဳ ေနၿပီ ျဖစ္သည္။

နည္းပညာဆိုင္ရာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းတြင္လည္းေကာင္း ရယူျခင္းႏွင့္ အသုံးျပဳျခင္းအတြက္ ေပၚလစီမ်ားတြင္လည္းေကာင္း အင္တာနက္ကို ဗဟိုမွ ထိန္းခု်ပ္မွုမရွိပါ၊ ေပါင္းစပ္ပါဝင္ေသာ ကြန္ယက္တစ္ခုစီသည္ ၄င္း၏ ကိုယ္ပိုင္ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားကို သတ္မွတ္သည္။ အင္တာနက္တြင္ အမည္ ေနရာေပးျခင္းဆိုင္ရာ နိယာမႏွစ္ခုျဖစ္သည့္ အင္တာနက္ ပရိုတိုေကာ(လ္) လိပ္စာ ေနရာႏွင့္ ဒိုမိန္း အမည္ စနစ္ တို႔၏ လွည့္စားေသာ အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကိုသာ ထန္းသိမ္းသည့္ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခု ျဖစ္ေသာ Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (ICANN)က ညႊန္ၾကားသည္။ အဓိက ပရိုတိုေကာ(လ္)မ်ား(IPv4 ႏွင့္ IPv6)၏ နည္းပညာဆိုင္ရာ ေနာက္မွေထာက္ပံ့ျခင္းႏွင့္ စံခ်ိန္ စံညႊန္းသတ္မွတ္ျခင္းသည္ Internet Engineering Task Force (IETF)၏ လွုပ္ရွားမွုျဖစ္သည္။ 0x158င္းသည္ နည္းပညာ ကၽြမ္းက်င္မွုကို ထည့္ဝင္ျခင္းအားျဖင့္ မည္သူမဆို ပါဝင္နိုင္သည့္ အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ ပါဝင္သူမ်ားကို ေရာ့ရဲစြာအဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္လက္ခံေသာ အက်ိဳးအျမတ္ မရည္ရြယ္ေသာ

အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည္။  

အင္တာနက္(၁) အင္တာနက္ စာလုံႀကီး အသုံျပဳမွု လုပ္ထုံလုပ္နည္း  

အင္တာနက္ ႏွင့္ World Wide Web ေဝါဟာရမ်ားကို ေန႔စဥ္သုံးစကားေျပာမ်ားတြင္ ထူးထူးျခားျခား မဟုတ္ပဲ မၾကာခဏ ေျပာဆို သုံးစြဲၾကသည္။ သို႔ေသာ္ အင္တာနက္ႏွင့္ World Wide Web မွာ တစ္ခုတည္း မဟုတ္သကဲ့သို႔ တူညီမွုလည္းမရွိပါ။ အင္တာနက္သည္ ကမၻာလုံးဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ဆက္သြယ္မွု စနစ္ျဖစ္သည္။ ၄င္းသည္ ကြနပ်ဴတာ မ်ားအၾကား ခ်ိတ္ဆက္မွုကို ေထာက္ပံ့ေပးေသာ ဟာ့ဒ္ဝဲႏွင့္ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲ အေျခခံဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္မွု ျဖစ္သည္။ ျခားနားမွုမွာ ဝက္(ဘ္)သည္ အင္တာနက္မွတဆင့္ အသုံးျပဳဆက္သြယ္ေသာ ဝန္ေဆာင္မွုတစ္ခုျဖစ္သည္။ ၄င္းသည္ စာရြက္စာတမ္းမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ အရင္းအျမစ္မ်ားကို ဟိုက္ပါလင့္ခ္မ်ား၊ URL မ်ားျဖင့္ အခ်င္းခ်င္း ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ အစုအေဝးျဖစ္သည္။ IP ကြန္ယက္မ်ား၏ ကမၻာကြန္ယက္စနစ္တစ္ခုလုံးကို ရည္ညႊန္းသည့္အခါ Internet ဆိုသည့္ ေဝါဟာရကိုအစဥ္အလာအားျဖင့္ ကိုယ္ပိုင္နာမ္အျဖစ္ယူဆၿပီး အစဦးဆုံးစာလုံးကိုစာလုံးႀကီးျဖင့္ ေရးသည္။ မီဒီယာႏွင့္ လူသိမ်ားေသာ ယဥ္ေက်းမွုတြင္ ၄င္းကို ေယဘုယ် ေဝါဟာရ သို႔မဟုတ္ အမ်ားဆိုင္နာမ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ရန္ ဦးတည္ခ်က္ထားေသာေၾကာင့္ "the internet" ဟူ၍ စာလုံးႀကီးမသုံးဘဲ ေရးၾကသည္။ အင္တာနက္ကို မၾကာခဏ net ဟုလည္း ရိုးရွင္းစြာ ရည္ညႊန္းသည္။ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ ႐ုပ္ပုံေဖာ္ျပခ်က္မ်ားတြင္ အင္တာနက္ အရင္းအျမစ္မ်ား၏ ေနရာတိက်မွု သို႔မဟုတ္ အျပန္အလွန္ ခ်ိတ္ဆက္မွုသည္ အေရးမပါေသာအခါတြင္ အင္တာနက္ကို cloud ဟု မၾကာခဏ ရည္ညႊန္းၿပီး စာေပအရလည္း ဤသို႔ပင္ ေဖာ္ျပသည္။

(2) အင္တာနက္ ရာဇဝင္  

USSR ၏ Sputnik ကို ဖြင့္လွစ္မွုသည္ ၁၉၅၈ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ နည္းပညာ ဦးေဆာင္မွုကို တဖန္ ျပန္လည္ရရွိရန္အတြက္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို အဆင့္ျမင့္ သုေတသန စီမံကိန္း ေအဂ်င္စီ (Advanced Research Projects Agency) (ARPA or DARPA)ကို တည္ေထာင္ရန္ လွုံ႔ေဆာ္ခဲ့သည္။ ARPA က Semi Automatic Ground Environment (SAGE) အစီအစဥ္၏ သုေတသနကို ဆက္လက္ျပဳလုပ္ရန္ Information Processing Technology Office (IPTO)ကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ၄င္းသည္ ပထမဆုံးအႀကိမ္ တစ္နိုင္ငံလုံးအတိုင္းအတာျဖင့္ ေရဒါ စနစ္မ်ားကို အတူတကြ ကြန္ယက္ဖြဲ႕ ခ်ိတ္ဆက္ထားသည္။ IPTO ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ US စစ္တပ္၏ ဆက္သြယ္ေရးကြန္ယက္မ်ား၏ ရွင္သန္နိုင္စြမ္း ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ၄င္းတို႔၏ အေလးထားစရာကိစၥကို ရင္ဆိုင္ရန္ နည္းလမ္းရွာေရးျဖစ္ၿပီး ပထမဆင့္အေနႏွင့္ ပန္တဂြန္၊ ရွိုင္ယန္ေတာင္ႏွင့္ SAC HQ တို႔ရွိ ၄င္းတို႔၏ ကြန္ပ်ဴ တာမ်ား အျပန္အလွန္ခ်ိတ္ဆက္ရန္ ျဖစ္သည္။ တကမၻာလုံးဆိုင္ရာ ကြန္ယက္ကို ျမႇင့္တင္သူ ေဂ်စီအာရ္ လစ္(ခ္)လစ္ဒါ (J. C. R. Licklider) သည္ IPTO ၏ အႀကီးအကဲအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခံရသည္။ လစ္(ခ္)လစ္ဒါသည္ သတင္းအခ်က္အလက္ဆိုင္ရာ နည္းပညာကို စိတ္ဝင္စားလာၿပီးေနာက္ ၁၉၅၀ ႏွစ္လယ္ပိုင္းတြင္ ဟားဗတ္ တကၠသိုလ္ ရွိ Psycho-Acoustic Laboratory မွ MIT သို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းလာခဲ့သည္။ MIT တြင္ သူသည္ လင္ကြန္းစမ္းသပ္ခန္းကို တည္ေထာင္သည့္ ေကာ္မတီတြင္ အမွုထမ္းခဲ့ၿပီး SAGE စီမံကိန္းကို လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၇ခုႏွစ္တြင္ သူ၏ PDP-1 ကြန္ပ်ဳတာ၏ ပထမ ထုတ္လုပ္မွုကို ဝယ္ခဲ့ၿပီး အခ်ိန္ေဝမၽွျခင္းနည္းပညာကို ပထမဆုံးအႀကိမ္ အမ်ားျပည္သူသို႔ လက္ေတြ႕လုပ္ေဆာင္ျပခဲ့ရာ ေနရာျဖစ္သည့္ BBN ၌ ဒုဥကၠဌ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ပါေမာကၡ လီယိုနတ္ ကလိန္းေရာ့(ခ္) ကို UCLA တြင္ ပထမဆုံး ARPANET အင္တာေဖ့(စ္) သတင္းပို႔ဆက္သြယ္ျခင္း စက္မ်ားထဲမွ တစ္ခုႏွင့္အတူ ေတြ႕ရစဥ္ IPTO တြင္ လစ္(ခ္)လစ္ဒါကို ဆက္ခံသူ အိုင္ဗင္ ဆပ္သာလန္သည္ ၁၉၆၅ခုႏွစ္တြင္ ေလာရန႔္(စ္) ေရာဘတ္(စ္)ကို ရရွိခဲ့ၿပီး ကြန္ယက္ခ်ိတ္ဆက္ျခင္း စီမံကိန္းကို စတင္ခဲ့သည္။ ေရာဘတ္(စ္)က ေပါလ္ ဘာရန္၏ နည္းပညာကို အေျခခံခဲ့သည္။ ဘာရန္သည္ ႀကံ့ခိုင္ၿပီး ေဘးအႏၲရာယ္ အသြယ္သြယ္ေၾကာင့္ မပ်က္စီးေစဘဲ ပိုမိုေကာင္းမြန္သည့္ ကြန္ယက္ကို ရရွိရန္အတြက္ ပက္ကက္ လမ္းေျပာင္းလႊဲျခင္း (ဆားကစ္ လမ္းေျပာင္းလႊဲျခင္း ႏွင့္ ဆန႔္က်င္ဘက္) ကို ေထာက္ခံခ်က္ေပးသည့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ေလတပ္အတြက္ ျပည့္စုံေစ့စပ္ေသာ ေလ့လာမွုတစ္ခုကို ေရးသားခဲ့သူျဖစ္သည္။ ေရာဘတ္(စ္)သည္ SAGE စနစ္၏ ဒီဇိုင္းကို လုပ္ေဆာင္ရန္ မူလအားျဖင့္ တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ MIT လင္ကြန္း စမ္းသပ္ခန္းတြင္ အလုပ္လုပ္ခဲ့ဖူးသည္။ UCLA ပါေမာကၡ လီယိုနတ္ ကလိန္းေရာ့(ခ္) သည္ ၁၉၆၂ခုႏွစ္တြင္ ပက္ကက္ ကြန္ယက္အတြက္ အယူအဆဆိုင္ရာ အေျခခံကို ေပးခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္း ၁၉၇၀ခုႏွစ္မ်ားတြင္ (အဆင့္ဆင့္ဖြဲ႕စည္းထားေသာ လမ္းေၾကာင္း အတြက္) ယေန႔ အင္တာနက္ဆီသို႔ ျဖစ္ထြန္းလာမွုကို ေထာက္ပံ့ခဲ့သည့္ အယူအဆကိုလည္း ေပးခဲ့သည္။ ဆပ္သာလန္ကို ဆက္ခံေသာ ေရာဘတ္ ေတလာ သည္ ေရာဘတ္(စ္)ကို သူ၏ ယခင္က ပက္ကက္ လမ္းေျပာင္းလႊဲျခင္း ေအာင္ျမင္မွုအေပၚ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္သြားၿပီး IPTO ၏ သိပ0x081ပံပညာရွင္ခု်ပ္ ျဖစ္လာေစရန္ စည္း႐ုံးခဲ့သည္။ တစ္ခါတြင္ ေရာဘတ္(စ္)သည္ ကြန္ပူ်တာကြန္ယက္မ်ား အရင္းျမစ္ေဝမၽွျခင္း ဟုေခၚတြင္သည့္ အစီရင္ခံစာတစ္ခုကို ေရးသားခဲ့သည္။ ထိုအစီရင္ခံစာကို ၁၉၆၈ခုႏွစ္ ဇြန္လတြင္ ေတလာက အတညျပဳခဲ့ၿပီး ေနာက္ႏွစ္တြင္ လုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္သည့္ ARPANET ကို စတင္ေဆာင္ရြက္ေရးအတြက္ အေျခခံအုတ္ျမစ္ ခ်ခဲ့သည္။ မ်ားစြာေသာ လုပ္ေဆာင္မွုမ်ားအၿပီး ၁၉၆၉ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၂၉ရက္ေန႔တြင္ UCLA ၏ အင္ဂ်င္နီယာႏွင့္ အသုံးခ်သိပၸံေက်ာင္းရွိ ကလိန္းေရာ့(ခ္)၏ ကြန္ယက္တိုင္းတာျခင္းစင္တာႏွင့္ မန္နီလို ပါ့(ခ္)၊ ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္ SRI အင္တာေနရွင္နယ္(SRI)ရွိ ေဒါက္ကလပ္(စ္) အိန္ဂ်ယ္(လ္)ဘတ္(တ္)၏ NLS စနစ္အၾကားရွိ ARPANET ျဖစ္လာနိုင္သည့္ ပထမဆုံး ကြန္ပ်ဳတာႏွစ္ခုသည္ အခ်င္းခ်င္း ခ်ိတ္ဆက္နိုင္ခဲ့သည္။ ARPANE ေပၚရွိ တတိယေနရာမွာ ဆန္တာဘာဘရာရွိ ကာလီဖိုးနီးယား တကၠသိုလ္ ကူလာဖရိုင္း အျပန္အလွန္ အက်ိဳးသက္ေရာက္ေသာ သခၤ်ာ စင္တာ ျဖစ္ၿပီး စတုတႅၳေနရာမွာ ယူတားတကၠသိုလ္ ဂရပ္ဖစ္ဌာန ျဖစ္သည္။ အနာဂတ္ ဖြံ့ၿဖိဳးမွု၏ ေရွးဦးသေကၤသအျဖစ္ ၁၉၇၁ခုႏွစ္ကုန္ပိုင္းတြင္ သက္တမ္းႏု ARPANETသို႔ ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ ေနရာေပါင္း တစ္ဆယ့္ငါးခု ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။ ARPANET သည္ ယေန႔အင္တာနက္၏ အႀကိဳကြန္ယက္မ်ားတြင္ တစ္ခုအပါအဝင္ျဖစ္သည္။ သီးျခား တည္ေဆာက္မွုတစ္ခုအေနျဖင့္ UK National Physical Laboratory မွ ေဒၚနယ္ ေဒးဗီး(စ္)သည္လည္း ပက္ကက္ လမ္းေျပာင္းလႊဲျခင္း အယူအဆကို ၁၉၆၀ခုႏွစ္မ်ား အေစာပိုင္းတြင္ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ထိုအေၾကာင္းအရာကို ၁၉၆၅ခုႏွစ္တြင္ ေဟာေျပာခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ အတၱလန္တိတ္သမုဒၵရာ ကမ္းႏွစ္ဘက္မွ နယ္ပယ္သစ္ရွိ အဖြဲ႕မ်ားသည္ သိကၽြမ္းလာခဲ့ၾကသည္။ အမွန္တကယ္အားျဖင့္ ေဒးဗီး(စ္) အသစ္ထြင္ခဲ့ေသာ စာလုံးမ်ားျဖစ္သည့္ “ပက္ကက္” ႏွင့္ “ပက္ကက္ လမ္းေျပာင္းလႊဲျခင္း”တို႔ကို စံေဝါဟာရမ်ားအျဖစ္ လက္ခံခဲ့ၾကသည္။ ေဒးဗီးစ္သည္ မာ့(ခ္) I ဟု ေခၚေသာ packet လမ္းေျပာင္းလႊဲေသာ ကြန္ယက္ကိုလည္း UK တြင္ ၁၉၇၀ခုႏွစ္က ထည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ARPANET အတြက္ ပုဂၢလိက ကန္ထရိုက္တာမ်ားျဖစ္သည့္ ေဘာ့(လ္)(ထ္) ဘာရာနက္(ခ္)ႏွင့္ နယူးမန္း (BBN) က “ထပ္ဆင့္ တန္ဖိုး သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးမ်ား” ကို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ တရားဝင္ျဖစ္ရန္ ထူေထာင္ၿပီးေနာက္ သီးျခား စီးပြားျဖစ္ မူကြဲကို ဖန္တီးရန္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။၄င္းတို႔ တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ ကြန္ယက္သည္ Telenet ဟုအမည္ရၿပီး ၁၉၇၅ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္နိုင္ငံတဝွမ္း ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ အခမဲ့ အမ်ားသုံး လက္လွည့္ ဖုန္းစနစ္သုံး ဆက္သြယ္ရယူနိုင္မွုကို တပ္ဆင္ျခင္းျဖင့္ လုပ္ငန္းစတင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ Telenet သည္ အမ်ားျပည္သူသို႔ ပထမဆုံး ဖြင့္လွစ္ေပးေသာ packet လမ္းေျပာင္းလြဲ ျခင္း ကြန္ယက္ျဖစ္သည္။ ARPANET ေပၚတြင္ အလုပ္လုပ္ေသာ ပက္ကက္ လမ္းေျပာင္းလႊဲျခင္း ကို သ႐ုပ္ေဖာ္မွုေနာက္တြင္ ၿဗိတိန္ စာတိုက္၊ Telenet၊ DATAPAC ႏွင့္ TRANSPAC တို႔သည္ ပထမဆုံး packet လမ္းေျပာင္းလႊဲေသာ ကြန္ယက္ ဝန္ေဆာင္မွုကို ဖန္တီးရန္ ပူးေပါင္းခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၇၈ခုႏွစ္တြင္ UK ၌ ဤသည္ကို အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ပက္ကက္ လမ္းေျပာင္းလႊဲေသာ ဝန္ေဆာင္မွု (IPSS)ဟု ရည္ညႊန္းၾကသည္။ X.25 ကို အေျခခံေသာ ကြန္ယက္မ်ား စုစည္းမွုသည္ ဥေရာပႏွင့္ US မွသည္ ကေနဒါ၊ ေဟာင္ေကာင္ ႏွင့္ ဩစေၾတးလ်တို႔သို႔ ျပန႔္ႏွံ့သြားခဲ့သည္။ ၁၉၇၆ခုႏွစ္ခန႔္တြင္ X.25 packet လမ္းေျပာင္းလႊဲျခင္း စံခ်ိန္စံညႊန္းကို CCITT (ယခုအေခၚ ITU-T) တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

(၃) စတန္းဖိုးတကၠသိုလ္တြင္ အင္တာနက္ ေမြးဖြားမွု အထိမ္းအမွတ္ ကမၸည္း

  X.25 သည္ တူညီေသာ ကာလအတြင္း လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကေသာ ARPANET ေပၚတြင္ DARPA ၏ စမ္းသပ္မွုလုပ္ငန္း၊ ပက္ကက္ ေရဒီယို ကြန္ယက္ႏွင့္ ပက္ကက္ ၿဂိဳဟ္ထုကြန္ယက္ တို႔မွ ေပၚထြက္လာေသာ TCP/IP ပရိုတိုေကာ(လ္)မ်ားေပၚတြင္ မွီခိုေနသည္။ အေစာပိုင္း ARPANET ကို စတိဗ္ ခေရာ့ကာ ဦးေဆာင္ေသာ (Network Working Group - NWG) ဟုေခၚသည့္ အဖြဲ႕မွ ၁၉၇၀ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ပထမဆုံးအႀကိမ္ ဒီဇိုင္းဆြဲ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး လက္ခံအစိတ္အပိုင္းမ်ား တစ္ခုမွတစ္ခုသို႔ ခ်ိတ္ဆက္နိုင္မွုႏွင့္ ပရိုတိုေကာ(လ္) အစုအစည္း၏ လွည့္ေနေသာ အလႊာမ်ား ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ကာ ကြန္ယက္ ထိန္းခု်ပ္မွု ပရိုဂရမ္ (Network Control Program - NCP) ေပၚတြင္ လည္ပတ္သည္။ ေနရာမ်ား ပို၍ပို၍ ခ်ိတ္ဆက္လာသည္ႏွင့္အမၽွ ကြန္ယက္၏ လ်င္ျမန္စြာ ဖြံ့ၿဖိဳးႀကီးထြားမွုကို တုံ႔ျပန္ရန္ ဗင္တန္ဆာ့(ဖ္) ႏွင့္ ေရာဘတ္ခန္းတို႔သည္ ယခုတြင္က်ယ္စြာ အသုံးျပဳေနေသာ TCP ပရိုတိုေကာ(လ္)မ်ား၏ ပထမဆုံး သ႐ုပ္ေဖာ္ေရးသားခ်က္ကို ၁၉၇၃ခုႏွစ္အတြင္း တိုးတက္ဖြံ့ၿဖိဳးေအာင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကၿပီး ထိုအေၾကာင္း စာတမ္းကို ၁၉၇၄ခုႏွစ္ ေမလတြင္ ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ကမၻာတဝွမ္းလုံးႏွင့္ဆိုင္ေသာ TCP/IP ကြန္ယက္ တစ္ခုကို ေဖာ္ျပေရးသားရန္ “အင္တာနက္” ဆိုသည့္ ေဝါဟာရကို အသုံးျပဳမွုသည္ RFC 675 ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝမွုႏွင့္အတူ ၁၉၇၄ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ အစျပဳခဲ့သည္။ RFC 675 သည္ ပထမဆုံး TCP သတ္မွတ္ခ်က္ အျပည့္အစုံျဖစ္ၿပီး ၄င္းကို ဗင္တန္ဆာ့(ဖ္) (Vinton Cerf)၊ ယိုဂ်င္ဒါလယ္(လ္) (Yogen Dalal)ႏွင့္ ကား(လ္)ဆန္းရွိုင္း (Carl Sunshine) တို႔က စတန္းဖို႔ တက0x081ကသိုလ္တြင္ ေရးသားခဲ့သည္။ေနာက္ကိုးႏွစ္အတြင္းတြင္ ပရိုတိုေကာ(လ္)မ်ားကို ျပဳျပင္ ျပင္ဆင္ရန္ႏွင့္ ၄င္းကို ကြန္ပ်ဳတာ ေမာင္းႏွင္လည္ပတ္မွု စနစ္ အမို်းမို်းေပၚတြင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္နိုင္ရန္ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။ ARPANET ေပၚရွိ လက္ခံဟို႔(စ္)မ်ားအားလုံးကို NCP ပရိုတိုေကာ(လ္) အေဟာင္းမ်ားမွ ေရႊ႕ေျပာင္းအၿပီး ၁၉၈၃ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၁ရက္ေန႔တြင္ ပထမဆုံး TCP/IP-ကိုအေျခခံေသာ နယ္ပယ္က်ယ္ျပန႔္သည့္ ကြန္ယက္သည္ အသုံးျပဳရန္ အဆင္သင့္ ျဖစ္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ၁၉၈၅ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ အမို်းသား သိပၸံေဖာင္ေဒးရွင္း (NSF)သည္၄င္းတို႔၏ တီထြင္သူ ေဒးဗစ္ အယ္(လ္) မီး(လ္)(စ္) (David L. Mills)က "ဖက္(ဇ္)ေဘာ(လ္)(စ္)(fuzzballs)" ဟုေခၚဆိုေသာ ကြန္ပ်ဳတာကို အသုံးျပဳ၍ တကၠသိုလ္ ၅၆ ကီလိုဘစ္/စကၠန႔္ ကြန္ယက္ေက်ာရိုးျဖစ္သည့္ NSFNETကို တည္ေဆာက္ရန္ လုပ္ငန္းအပ္ႏွံခဲ့သည္။ ေနာက္ႏွစ္တြင္ NSFသည္ ပိုမိုျမန္ဆန္သည့္ ၁.၅ မီဂါဘစ္/စကၠန႔္ ကြန္ယက္သို႔ ေျပာင္းလဲရန္ ကမကထျပဳခဲ့သည္။ DARPA TCP/IP ပရိုတိုေကာ(လ္)မ်ားကို အသုံးျပဳုရန္ အဓိက ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ဒန္းနစ္ ဂ်န္နင္း(စ္)က ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ NSF တြင္ ဆူပါကြန္ပ်ဳတာ ပရိုဂရမ္ကို တာဝန္ယူခဲ့သည္။ အျခား ကြန္ယက္မ်ားသို႔ NSFNET ကို ဖြင့္ေပးျခင္းသည္ ၁၉၈၈ခုႏွစ္တြင္ စတင္ခဲ့သည္။ထိုႏွစ္ထဲတြင္ NSFNETႏွင့္ စီးပြားျဖစ္ထုတ္လုပ္ေသာ MCI စာပို႔ စနစ္တို႔ အျပန္အလွန္ဆက္သြယ္မွုကို US ဖယ္ဒရယ္ ကြန္ယက္ေကာင္စီက အတည္ျပဳေပးခဲ့ၿပီး ခ်ိတ္ဆက္ျခင္းကို ၁၉၈၉ခုႏွစ္ ေႏြရာသီတြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ OnTyme၊ Telemail ႏွင့္ Compuserve အပါအဝင္ အျခား စီးပြားျဖစ္ထုတ္လုပ္ေသာ အီလက္ထေရာနစ္ စာပို႔ျခင္း ဝန္ေဆာင္မွုမ်ား မၾကာမီ ခ်ိတ္ဆက္လာခဲ့ၾကသည္။ ထိုႏွစ္ထဲတြင္ပင္ စီးပြားျဖစ္ အင္တာနက္ ဝန္ေဆာင္မွု ေထာက္ပံ့သူမ်ား (ISPs) သုံးခုသည္ လုပ္ငန္း စတင္ခဲ့ၾကသည္- UUNET၊ PSINet၊ ႏွင့္ CERFNET။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေပါင္းစည္းခဲ့ရာ အင္တာနက္သို႔ မုခ္ေပါက္ လမ္းမ်ားကို ေပးေသာ အေရးႀကီးသည့္ သီးျခား ကြန္ယက္မ်ားတြင္ Usenet ႏွင့္ BITNET တို႔ပါဝင္သည္။ TCP/IP ပရိုတိုေကာ(လ္)သည္ ပိုမိုေရပန္းစားလာသည့္အေလ်ာက္ Telenet (ထိုအခ်ိန္က Sprintnet ဟုအမည္ေျပာင္း), Tymnet၊ Compuserve ႏွင့္ JANET ကဲ့သို႔ အမို်းမို်းေသာ အျခား စီးပြားျဖစ္ႏွင့္ ပညာေရးဆိုင္ရာ ကြန္ယက္မ်ားသည္ ၁၉၈၀ခုႏွစ္မ်ားတြင္ႀကီးထြားလာေနေသာ အင္တာနက္ႏွင့္ အျပန္အလွန္ခ်ိတ္ဆက္ခဲ့ၾကသည္။ TCP/IP မွ တည္ရွိေနေသာ ဆက္သြယ္ေရး ကြန္ယက္မ်ား၏ အလိုက္သင့္ ေျပာင္းလဲနိုင္မွုသည္ လ်င္ျမန္စြာ ႀကီးထြားမွုကို အခြင့္ေပးခဲ့သည္။ သတ္မွတ္မွုမ်ားႏွင့္ ရည္ညႊန္းဥပေဒ၏ လမ္းဖြင့္ထားေသာ ရယူနိုင္မွုသည္ စီးပြားျဖစ္ ေရာင္းခ်သူမ်ားကို အျပန္အလွန္ လုပ္ေဆာင္နိုင္ေသာ ကြန္ယက္ အစိတ္အပိုင္းမ်ား၊ ဥပမာ ေရာက္တာမ်ား၊ တည္ေဆာက္ရန္ ခြင့္ျပဳထားသည္။ ၄င္းက ကုမၼဏီေပါင္းမ်ားစြာမွ စံခ်ိန္စံညႊန္းမီ ကြန္ယက္ ဂီယာကို ရရွိေစနိုင္သည္။ ဤအရာသည္ အင္တာနက္ လ်င္ျမန္စြာ ႀကီးထြားလာမွုႏွင့္ ေဒသႏၲရနယ္ပယ္ ကြန္ယက္ဖြဲ႕ျခင္း တဟုန္ထိုး တိုးပြားလာမွုတို႔ကို အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ ယင္းသည္ UNIX ႏွင့္ အျခား သုံးေနက်ျဖစ္ေသာ ကြန္ပူ်တာ ေမာင္းႏွင္လည္ပတ္မွု စနစ္တိုင္းနီးပါး ေပၚတြင္ TCP/IP ၏ က်ယ္ျပန႔္ေသာ အေကာင္အထည္ေဖာ္မွုႏွင့္ တိက်ေသာ စံခ်ိန္စံညႊန္း သတ္မွတ္ျခင္းတို႔ကို မို်းေစ့ခ်ခဲ့သည္။ 150px ဤ NeXT ကြန္ပ်ဳတာကို CERN တြင္ ဆာတင္(မ္)ဘာနား(စ္)-လီးက အသုံးျပဳခဲ့ၿပီး ကမၻာ ပထမဆုံး ဝက္(ဘ္)ဆာဗာ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ အင္တာနက္ကို ျဖစ္လာေစခဲ့ေသာ အေျခခံ အသုံးခ်လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ လမ္းညႊန္မ်ားသည္ ဆယ္စုႏွစ္ ႏွစ္ခုနီးပါးမၽွ တည္ရွိခဲ့ေသာ္လည္း ကြန္ယက္သည္ ၁၉၉၀ခုႏွစ္မ်ားအထိ အမ်ားျပည္သူေရွ႕တြင္ မ်က္ႏွာမရခဲ့ေပ။ ၁၉၉၁ခုႏွစ္ ဩဂုတ္လ ၆ရက္ေန႔တြင္ ေသးငယ္ေသာ အရာမ်ားကို သုေနသနျပဳရာ ဥေရာပတိုက္ တစ္တိုက္လုံးႏွင့္ဆိုင္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုျဖစ္သည့္ CERN သည္ World Wide Web စီမံကိန္းသစ္ကို ေၾကာ္ျငာခဲ့သည္။ ဝက္(ဘ္)ကို ၿဗိတိသၽွ သိပၸံံပညာရွင္ တင္(မ္)ဘာနား-လီးက ၁၉၈၉ခုႏွစ္တြင္ တီထြင္ခဲ့သည္။ အေစာပိုင္းတြင္ နာမည္ႀကီးသည့္ ဝက္(ဘ္)ဘေရာက္ဆာမွာ Hyper Cardႏွင့္ X Window System တည္ေဆာက္အသုံးျပဳၿပီးေနာက္တြင္ ပုံေဖာ္ခဲ့သည့္ ViolaWWW ျဖစ္သည္။ ၄င္းေနရာတြင္ Mosaic ဝက္(ဘ္)ဘေရာက္ဆာျဖင့္ တျဖည္းျဖည္း အစားထိုးလာခဲ့သည္။ ၁၉၉၃ခုႏွစ္တြင္ အီလီႏြိဳက္တကၠသိုလ္၌ အထူးတြက္ခ်က္ေရး အသုံးခ် လုပ္ငန္းမ်ား အတြက္ နိုင္ငံေတာ္စင္တာက Mosaic ပုံစံကြဲ ၁.၀ ကို ျဖန႔္ခ်ီခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ၁၉၉၄ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ ယခင္က ပညာေရးဆိုင္ရာျဖစ္ေသာ နည္းပညာရပ္ဆိုင္ရာ အင္တာနက္ကို လူအမ်ား စိတ္ဝင္စား လာခဲ့ၾက သည္။ ၁၉၉၆ခုႏွစ္တြင္ ကမၻာ့အင္တာနက္ အသုံျပဳမွုသည္ ေန႔စဥ္သုံးျဖစ္လာခဲ့ၿပီး ထို႔အတြက္ေၾကာင့္ ၄င္းကို World Wide Webကို ရည္ညႊန္းေသာ synecdoche အျဖစ္ အသုံးျပဳလာခဲ့ၾကသည္။ ထိုအေတာ အတြင္း ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခု၏ တိုးတက္မွုျဖစ္စဥ္တြင္ အင္တာနက္သည္ ယခင္က ရွိေနခဲ့ေသာ အမ်ားျပည္သူ ကြန္ပူ်တာ ကြန္ယက္မ်ား၏ အမ်ားစုကို (FidoNet ကဲ့သို႔ အခို်႕ ကြန္ယက္မ်ားသည္ သီးျခားဆက္လက္ တည္ရွိေနေသာ္လည္း) ေအာင္ျမင္စြာ ေဆာင္ၾကဥ္းေပးနိုင္ခဲ့သည္ ။

၁၉၉၀ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားတြင္ အင္တာနက္သည္ ၁၉၉၆ခုႏွစ္ႏွင့္ ၁၉၉၇ခုႏွစ္တို႔တြင္ ကာလတိုအတြင္း အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ ႀကီးထြားမွုႏွင့္အတူ ႏွစ္စဥ္ ၁၀၀ ရာခိုင္ႏွုန္း ႀကီးထားလာသည္ဟု ခန႔္မွန္းခဲ့သည္။ ဤသို႔ ႀကီးထြားလာျခင္းသည္ ကြန္ယက္ ႀကီးထြားလာမွုကို ရွင္သန္ေစၿပီး အင္တာနက္ ပရိုတိုေကာ(လ္)မ်ား၏ တစ္ဦးတည္းပိုင္မဟုတ္ဘဲ ဖြင့္ထားေသာ သဘာဝကိုလည္း ခြျပဳသည့္ ဗဟိုအုပ္ခု်ပ္ေရး ကင္းမဲ့မွုေၾကာင့္ဟု မၾကာခဏ မွတ္ယူၾကသည္။ ယင္း အင္တာနက္ ပရိုတိုေကာ(လ္)မ်ားသည္ ေရာင္းသူ၏ သတင္း အခ်က္ အလက္ ဖလွယ္နိုင္စြမ္းကို အားေပးရန္ႏွင့္ မည္သည့္ ကုမၼဏီတစ္ခုကမဆို ကြန္ယက္ကို အလြန္အမင္း ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္ အာေပးသည္။၂၀၁၀ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၃၀ရက္ေန႔အရ ခန႔္မွန္းေၿခ အင္တာနက္အသုံးျပဳသူ ဦးေရမွာ သန္းေထာင္ေပါင္း ၁.၉၇ ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၉ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဘရာဇီး၊ ႐ုရွ၊ အႏၵိယ၊ တ႐ုတ္ႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွား (BRICI နိုင္ငံမ်ား)တြင္ အင္တာနက္အသုံးျပဳမွုသည္ သိသာထင္ရွားစြာ ထြန္းကားလာေစရန္ ျဖစ္သည္။ ထိုနိုင္ငံမ်ားတြင္ လူဦးေရမ်ားျပားၿပီး စီးပြားေရးမွာ အလယ္အလတ္မွ အဆင့္ျမင့္အထိ ျဖစ္ထြန္းမွုရွိေသာ္လည္း အင္တာနက္ ထိုးေဖာက္ဝင္ေရာက္မွုႏွုန္းမွာ နည္းလၽွက္ရွိေသးသည္။ ၂၀၀၉ခုႏွစ္တြင္ BRICI နိုင္ငံမ်ားသည္ ကမၻာလူဦးေရ၏ ၄၅ ရာခိုင္ႏွုန္းခန႔္ကို ကိုယ္စားျပဳၿပီး အင္တာနက္ အသုံးျပဳသူေပါင္း ခန႔္မွန္ေၿခ သန္း ၆၁၀ ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ ၂၀၁၅ခုႏွစ္တြင္ BRICI နိုင္ငံမ်ား၌ အင္တာနက္ အသုံးျပဳသူသည္ ႏွစ္ဆျဖစ္ေသာ သန္း တစ္ေထာင့္ႏွစ္ရာထိ ရွိလာနိုင္ၿပီး အင္ဒိုနီးရွားတြင္ သုံးဆျဖစ္လာနိုင္သည္။  

(၄) နည္းပညာ -- ပရိုတိုေကာ(လ္)မ်ား(Protocols) 

အင္တာနက္ ပရိုတိုေကာ(လ္)စုံ အင္တာနက္၏ ရွုပ္ေထြးစြာ ပါဝင္ေပါင္းစပ္ေနေသာ ဆက္သြယ္ေရး အေျခခံဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပုံတြင္ ၄င္း၏ ဟာ့ဒ္ဝဲ အစိတ္အပိုင္းမ်ားႏွင့္ တည္ေဆာက္ပုံ၏ လကၡဏာသြင္ျပင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ထိန္းခု်ပ္ေသာ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲအလႊာ(layers)မ်ားပါသည့္ စနစ္တို႔ ပါဝင္သည္။ ဟာ့ဒ္ဝဲကို အျခား ေဆာ့(ဖ္)ဝဲစနစ္မ်ားအား ေထာက္ပံ့ရန္ မၾကာခဏ အသုံးျပဳနိုင္ေသာ္လည္း ၄င္းသည္ အင္တာနက္၏ ဂုဏ္အဂၤါကို ေဖာ္ျပၿပီး ၄င္း၏ တတ္နိုင္မွုႏွင့္ ေအာင္ျမင္မွုအေျခခံကို ေထာက္ပံ့ေပးသည့္ ဒီဇိုင္းႏွင့္ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲ တည္ေဆာက္ပုံ၏ တိက်ေသာ စံႏွုန္းသတ္မွတ္ျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္ ျဖစ္သည္။ အင္တာနက္ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲစနစ္မ်ား၏ တည္ေဆာက္ပုံဒီဇိုင္းအတြက္ တာဝန္ကို အင္တာနက္ အင္ဂ်င္နီယာပညာ အထူးစစ္ဆင္ေရးအဖြဲ႕ (Internet Engineering Task Force - IETF) သို႔ လႊဲအပ္ထားသည္။IETF သည္ အင္တာနက္ တည္ေဆာက္ပုံ၏ အမို်းမို်းေသာ ရွုေထာင့္ ႏွင့္ပတ္သက္၍ မည္သည့္ တစ္ဦးခ်င္းကိုမဆို ဖြင့္ထားေသာ စံခ်ိန္စံညႊန္းသတ္မွတ္ေရး လုပ္ငန္း အုပ္စုမ်ားကို စီမံခန႔္ခြဲသည္။ ေဆြးေႏြးမွုရလဒ္မ်ားႏွင့္ အၿပီးသတ္ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားကို ေဝဖန္ခ်က္မ်ား ေတာင္းခံျခင္း (Request for Comments - RFC) ဟုေခၚသည့္ ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝျခင္း အတြဲမ်ားတြင္ ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ၄င္းတို႔ကို IETF ဝက္(ဘ္)ဆိုဒ္မ်ားတြင္ အခမဲ့ ရယူနိုင္သည္။ အင္တာနက္ကို ေထာက္ကူေသာ ကြန္ယက္ဖြဲ႕ျခင္း အေျခခံနိယာမမ်ားသည္ အင္တာနက္ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားကို ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ေသာ အထူးတလည္ တာဝန္ခန႔္အပ္ထားသည့္ RFC မ်ားတြင္ ပါဝင္သည္။ အျခား တိက်မွုနည္းေသာ စာရြက္စာတမ္းမ်ားမွာ မွတ္သားဖြယ္စုံလင္ေသာ၊ စမ္းသပ္ေလ့လာမွုႏွင့္ ဆိုင္ေသာ၊ သို႔မဟုတ္ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ဆိုင္ေသာ စာရြက္စာတမ္းမ်ားျဖစ္သည္။ သို႔မဟုတ္ အင္တာနက္ နည္းပညာမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနစဥ္ လက္ရွိအေကာင္းဆုံး လက္ေတြ႕ေဆာင္ရြက္မွုမ်ား (best current practices -BCP) ကိုမွတ္တမ္းတင္ထားမွုမ်ားျဖစ္သည္။ အင္တာနက္ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားသည္ အင္တာနက္ ပရိုတိုေကာ(လ္)စုံဟု လူသိမ်ားးေသာ ဖြဲ႕စည္းမွုတစ္ခုကို ေဖာ္ျပသည္။ ဤသည္မွာ ပရိုတိုေကာမ်ား အလႊာမ်ားျဖင့္ျပဳလုပ္ထားသည့္ စနစ္ (RFC 1122, RFC 1123)သို႔ နည္းလမ္းမ်ား ခြဲေဝေသာ စံၿပ တည္ေဆာက္ပုံျဖစ္သည္။ အလႊာမ်ားသည္ ၄င္းတို႔၏ ဝန္ေဆာင္မွုမ်ား လုပ္ေဆာင္ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ သို႔မဟုတ္ ေဘာင္ေနရာအက်ယ္အဝန္း ႏွင့္ဆက္စပ္ေနသည္။ အေပၚဆုံးလႊာမွာ အသုံးခ်အလႊာ ျဖစ္ၿပီး ေဆာ့(ဖ္)ဝဲ အသုံးခ်ပရိုဂရမ္မ်ားတြင္ အသုံးျပဳရာတြင္ အသုံးခ်ပရိုဂရမ္ကို တိက်စြာ သတ္မွတ္ထားသည့္ ကြန္ယက္ဖြဲ႕ျခင္း နည္းလမ္းမ်ားအတြက္ ေနရာျဖစ္သည္၊ ဥပမာ ဆိုဒ္မ်ားကို လွန္ေလွာၾကည့္ရွုနိုင္ေသာ ဝက္(ဘ္) ဘေရာက္ဆာ ပရိုဂရမ္တစ္ခု။ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးအလႊားမွာ အေပၚဆုံးလႊာ၏ေအာက္တြင္ တည္ရွိၿပီး ကြန္ယက္(ဥပမာ-ဗဟိုမွထိန္းခု်ပ္ေသာ ေဖာက္သည္-ဆာဗာ ပုံစံ)မွတဆင့္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ အခ်က္အလက္ လဲလွယ္ျခင္း နည္းလမ္းမ်ားကို အသုံးျပဳ၍ ကြဲျပားျခားနားေသာ လက္ခံဟို႔(စ္)မ်ားေပၚတြင္ အသုံးခ်ပရိုဂရမ္မ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားသည္။ ထိုအလႊာမ်ား၏ အေျခခံမွာ အလႊာႏွစ္ခုပါဝင္ေသာ အဓိက ကြန္ယက္ဖြဲ႕ျခင္း နည္းပညာမ်ားျဖစ္သည္။ အင္တာနက္အလႊာသည္ ကြန္ပ်ဳတာမ်ားကို အင္တာနက္ ပရိုတိုေကာ(လ္) IP လိပ္စာမ်ားမွတဆင့္ အခ်င္းခ်င္း သိမွတ္ရန္ႏွင့္ ေနရာခ်ထားရန္ ေဆာင္ရြက္နိုင္ၿပီး ကြန္ပ်ဳတာတစ္ခုႏွင့္တစ္ခုကို ၾကားခံ(တဆင့္ခံ) ကြန္ယက္မ်ားမွတဆင့္ ခ်ိတ္ဆက္ရန္ လုပ္ေဆာင္ခြင့္ျပဳသည္။ ေနာက္ဆုံးျဖစ္ေသာ တည္ေဆာက္ပုံ၏ ေအာက္ဆုံးလႊာမွာ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲအလႊာျဖစ္သည့္ ခ်ိတ္ဆက္အလႊာျဖစ္သည္။ 0x158င္းက တူညီေသာ ကြန္ယက္ အခ်ိတ္အဆက္နယ္ပယ္တြင္း လက္ခံဟို႔(စ္)မ်ားအၾကား ဆက္သြယ္ခ်ိတ္ဆက္မွုကို ေထာက္ပံ့ေပးသည္ - ဥပမာ ေဒသႏၲရနယ္ပယ္ကြန္ယက္ (local area network - LAN) သို႔မဟုတ္ ဖုန္းျဖင့္ခ်ိတ္ဆက္ျခင္း။ TCP/IP ဟုလူသိမ်ားေသာ ပုံစံငယ္ကို ေအာက္ခံ ဟာ့ဒ္ဝဲအား မွီခိုမွုကင္းလြတ္ရန္ ဒီဇိုင္းျပဳလုပ္ထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပုံစံငယ္သည္ 0x158င္းသက္သက္ဆိုလၽွင္ မည္သည့္ အစိတ္အပိုင္းႏွင့္မၽွ ပတ္သက္ျခင္းမရွိေပ။ Open Systems Interconnection (OSI) ပုံစံငယ္ကဲ့သို႔ အျခား ပုံစံငယ္မ်ားကိုလည္း ဖန္တီးတည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ၄င္းတို႔သည္ ေဖာ္ျပခ်က္ အေသးစိတ္မ်ား ႏွင့္လည္းေကာင္း အေကာင္ထည္ေဖာ္ျခင္းတြင္လည္းေကာင္း သဟဇာတျဖစ္မျဖစ္ပါ။ သို႔ေသာ္ ဆင္တူမွု မ်ားစြာ ရွိေနၿပီး ပုံမွန္အားျဖင့္ OSI ကြန္ယက္ဖြဲ႕ျခင္း ေဆြးေႏြးးမွုမ်ားတြင္ TCP/IP ပရိုတိုေကာ(လ္)မ်ားအေၾကာင္း ပါဝင္သည္။ အင္တာနက္ ေမာ္ဒယ္၏ အထင္ရွားဆုံး အစိတ္အပိုင္းမွာ အင္တာနက္ ပရိုတိုေကာ(လ္) (Internet Protocol - IP) ျဖစ္သည္။ ၄င္းက အင္တာနက္ေပၚတြင္ ကြန္ပ်ဳတာမ်ားအတြက္ လိပ္မူျခင္း စနစ္မ်ား(IP လိပ္စာမ်ား) ကို လုပ္ေဆာင္သည္။ IP သည္ ကြန္ယက္အခ်င္းခ်င္း ခ်ိတ္ဆက္ျခင္းႏွင့္ အေျခခံအားျဖင့္ အင္တာနက္ကို ၄င္းဘာသာ တည္ေဆာက္ျခင္းကို လုပ္ေဆာင္နိုင္သည္။ IP မူကြဲ ၄ (IPv4) သည္ ယေန႔အင္တာနက္၏ ပထမ မို်းဆက္တြင္ အသုံျပဳခဲ့ေသာ စဦးမူကြဲ ျဖစ္ၿပီး အဓိက အသုံးျပဳဆဲျဖစ္သည္။ အင္တာနက္ လက္ခံဟို႔(စ္) ~သန္းေထာင္ေပါင္း ၄.၂ (၁၀၉)အထိ လိပ္မူရန္ ရည္စူးထားသည္။ သို႔ေသာ္ အင္တာနက္၏ အရွိန္အဟုန္ႀကီးစြာႀကီးထြားလာမွုက IPv4 လိပ္စာ ကုန္ခန္းမွု ကိုျဖစ္ေစခဲ့ရာ ၂၀၁၁ခုႏွစ္ခန႔္တြင္ ၄င္း၏ ေနာက္ဆုံးအဆင့္သို႔ ေရာက္ရွိလာဖြယ္ရွိသည္ဟု ခန႔္မွန္းရသည္။ပိုမိုႀကီးမားေသာ လိပ္မူနိုင္စြမ္းရွိၿပီး အင္တာနက္ သြားလာေရး လမ္းေၾကာင္း သတ္မွတ္ျခင္းကိုလည္း ပိုမိုထိေရာက္စြာ စြမ္းေဆာင္နိုင္သည့္ ပရိုတိုေကာ(လ္) မူကြဲအသစ္ျဖစ္ေသာ IPv6 ကို ၁၉၉၀ႏွစ္မ်ား အလယ္က ထုတ္လုပ္ခဲ့သည္။ ယခုအခါ IPv6 သည္ ကမၻာတဝွမ္းတြင္ စီးပြားျဖစ္ထုတ္လုပ္ေသာ လက္ေတြ႕အသုံးခ်မွု အဆင့္တြင္ တည္ရွိေနၿပီး အင္တာနက္ လိပ္စာ မွတ္ပုံတင္လုပ္ငန္းမ်ား(RIRs) သည္ အရင္းအျမစ္ မန္ေနဂ်ာမ်ားကို ဤ စနစ္သစ္အား အလ်င္အျမန္ လက္ခံျခင္းႏွင့္ ေျပာင္းလဲျခင္းတို႔ကို စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ၾကရန္ တိုက္တြန္း လွုံ႔ေဆာ္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ IPv6 သည္ IPv4 ႏွင့္ အျပန္အလွန္အသုံးျပဳ၍ မရပါ။ ၄င္းသည္ IPv4 ေဆာ့(ဖ္)ဝဲႏွင့္ တိုက္ရိုက္ ဆက္သြယ္ရယူနိုင္မွုမရွိဘဲ အင္တာနက္၏ ၿပိဳင္တူျဖစ္ေသာ မူကြဲတစ္ခုကို အေျခခံအားျဖင့္ တည္ေဆာက္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ IPv6 အင္တာနက္ေပၚတြင္ ဆက္သြယ္ရန္ လိုအပ္ေသာ ကြန္ယက္ ကိရိယာတိုင္းအတြက္ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲ အဆင့္ျမႇင့္ျခင္းမ်ား သို႔မဟုတ္ ဘာသာျပန္ အေထာက္အပံ့မ်ား လိုအပ္သည္။ ေခတ္သစ္ ကြန္ပ်ဳတာ ေမာင္းႏွင္ လည္ပတ္မွုစနစ္ အမ်ားစုမွာ အင္တာနက္ ပရိုတိုေကာ(လ္) မူကြဲႏွစ္မို်းလုံးႏွင့္ လုပ္ေဆာင္နိုင္ရန္ ေျပာင္းလဲၿပီးျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ကြန္ယက္ အေျခခံ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္မွုမ်ားသည္ ဤတိုးတက္ျဖစ္ေပၚမွုတြင္ ေနာက္က် က်န္ေနခဲ့ဆဲျဖစ္သည္။ ၄င္း၏ အေျခခံ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပုံကို ျဖစ္ေစေသာ ခက္ခဲရွုပ္ေထြးသည့္ အမွန္တကယ္ ခ်ိတ္ဆက္မွုမ်ားမွအပ အင္တာနက္ကို ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ႏွင့္ဆိုင္ေသာ သို႔မဟုတ္ အမ်ားႏွင့္ဆိုင္ေသာ ကုန္သြယ္မွု သေဘာတူစာခု်ပ္မ်ား (ဥပမာ- ဂုဏ္ရည္တူသေဘာတူညီခ်က္မ်ား) ႏွင့္ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား သို႔မဟုတ္ ကြန္ယက္ေပၚတြင္ အခ်က္အလက္မ်ားကို မည္သို႔ လဲလွယ္ရမည္ကို ေဖာ္ျပေသာ ပရိုတိုေကာ(လ္)မ်ားက ပံ့ပိုးေဆာင္ရြက္သည္။ အမွန္တကယ္ပင္ အင္တာနက္ကို ၄င္း၏ အျပန္အလွန္ ခ်ိတ္ဆက္မွုမ်ားႏွင့္ လမ္းေၾကာင္းေပၚလစီမ်ားအားျဖင့္ အနက္ဖြင့္ၾကသည္။

(၅)ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပုံ 

  အင္တာနက္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပုံႏွင့္ ၄င္း၏ အသုံးျပဳမွု သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားကို က်ယ္ျပန႔္စြာ ေလ့လာခဲ့ၾကၿပီးျဖစ္သည္။ World Wide Web၏ အင္တာနက္ IP လမ္းေၾကာင္း ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပုံႏွင့္ ဟိုက္ပါတက္(စ္) အခ်ိတ္အဆက္မ်ားသည္ scale-free ကြန္ယက္မ်ား ၏ နမူနာမ်ားျဖစ္သည္။ စီးပြားျဖစ္ အင္တာနက္ ေထာက္ပံ့သူမ်ား၏ အင္တာနက္ လဲလွယ္ေရးပြိဳင့္မ်ား မွတဆင့္ ဆက္သြယ္သည့္နည္းႏွင့္ အလားတူစြာ သုေတသန ကြန္ယက္မ်ားသည္ GEANT၊ GLORIAD၊ အင္တာနက္၂ (Abilene ကြန္ယက္ ကို ဆက္ခံသည့္အရာ)၊ ႏွင့္ UK ၏ အမ်ိဳးသား သုေတသနႏွင့္ ပညာေရး ကြန္ယက္ JANET တို႔ကဲ့သို႔ ႀကီးမားေသာ ကြန္ယက္ခြဲမ်ားႏွင့္ အျပန္အလွန္ဆက္သြယ္ရန္ အလားအလာရွိသည္။ ၄င္းတို႔ကို ပို၍ငယ္ေသာ ကြန္ယက္မ်ားတြင္ တည္ေဆာက္ထားသည္ (ပညာေရးဆိုင္ရာ ကြန္ပ်ဳတာ ကြန္ယက္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား စာရင္းကိုလည္းၾကည့္ပါ)။ ကြန္ပ်ဳတာ သိပၸံပညာရွင္ အမ်ားအျပားက အင္တာနက္ကို “ႀကီးမားေသာ အတိုင္းအတာရွိၿပီး လြန္ကဲစြာ အင္ဂ်င္နီယာမွု ျပဳထားေသာ္လည္း လြန္ကဲစြာ ရွုပ္ေထြးေသာ စနစ္တစ္ခု၏ စံၿပ ဥပမာ” ဟု ေဖာ္ျပၾကသည္။ အင္တာနက္သည္ အလြန္အမင္းပင္ ေသာင္းေျပာင္းေထြလာ ေရာေႏွာေနသည္။ ဥပမာ - အခ်က္အလက္ လႊဲေျပာင္းျခင္း ႏွုန္းမ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္မွုမ်ား၏ အမွန္တကယ္ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားသည္ က်ယ္ျပန႔္စြာ ေျပာင္းလဲေနသည္။ အင္တာနက္သည္ ၄င္း၏ ႀကီးမားေသာ အတိုင္းအတာရွိသည့္ အဖြဲ႕အစည္းေပၚ မူတည္ေသာ "ေပၚထြက္လာေသာ ျဖစ္စဥ္မ်ား" ကို ထုတ္ေဖာ္ျပသသည္။ ဥပမာ- အခ်က္အလက္ လႊဲေျပာင္းႏွုန္းသည္ ယာယီ ကိုယ္တိုင္ႏွင့္ သ႑ာန္တူျခင္းကို ထုတ္ေဖာ္ျပသသည္။ ကြန္ယက္၏ ေနာက္ဆုံး အတိုင္းအတာႏွင့္ ေရပန္းစားမွုတို႔သည္ ေမၽွာ္မွန္း၍ မရနိုင္ေသာအခါ အင္တာနက္တြင္ သြားလာေရးအတြက္ လမ္းေၾကာင္းေပးျခင္းႏွင့္ လိပ္မူျခင္း နည္းလမ္းမ်ား၏ နိယာမမ်ားသည္၄င္းတို႔၏ မူလအစျဖစ္ေသာ ၁၉၆၀ခုႏွစ္မ်ားသို႔ ျပန္လည္ ေရာက္ရွိသြားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အျခားေသာ ဖြဲ႕စည္း တည္ေဆာက္ပုံ နည္းလမ္းမ်ား ျဖစ္နိုင္ေျခကို စုံစမ္းစစ္ေဆးမွု ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

(၆) အင္တာနက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း

အင္တာနက္သည္ ကမၻာတဝွမ္း ျဖန႔္ေဝေသာ ကြန္ယက္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ဆႏၵအေလၽွာက္ အျပန္အလွန္ ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခု်ပ္ခြင့္ရွိသည့္ ကြန္ယက္အမ်ားအျပား ဖြဲ႕စည္း ပါဝင္ေနသည္။ ၄င္းသည္ ဗဟိုမွ ထိန္းခု်ပ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္း မပါဘဲ လုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္သည္။ သို႔ေသာ္ အျပန္ အလွန္လုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္နိုင္မွုကို ထိန္းသိမ္းရန္အတြက္ အဓိက အေျခခံအဖြဲ႕စည္း တည္ေဆာက္ပုံ၏ နည္းပညာဆိုင္ရာႏွင့္ ေပၚလစီ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား အားလုံးႏွင့္ အမည္ေနရာေပးျခင္း နိယာမကို မာရီနာ ဒယ္(လ္) ေရး၊ ကာလီဖိုးနီးယား တြင္ ႐ုံးခု်ပ္ရွိေသာ အမည္မ်ားႏွင့္ နံပါတ္မ်ား သတ္မွတ္ေရး အတြက္ အင္တာနက္ ေကာ္ပိုေရးရွင္း (ICANN)က စီမံအုပ္ခု်ပ္သည္။ ICANN သည္ အာဏာပိုင္ျဖစ္ၿပီး ဒိုမိန္းအမည္မ်ား၊ အင္တာနက္ ပရိုတိုေကာ(လ္) (IP) လိပ္စာမ်ား၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ပရိုတိုေကာ(လ္)မ်ားရွိ အသုံးခ် အဝင္ေပါ့(ထ္) နံပါတ္မ်ား၊ ႏွင့္ အျခား ပါရာမီတာမ်ား အပါအဝင္ အင္တာနက္ေပၚတြင္ အသုံးျပဳမွုမ်ားတြင္ ထပ္တူညီမွုမရွိေစရန္ သတ္မွတ္ေပးသည့္ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕ျဖစ္သည္။ အမည္မ်ားႏွင့္ နံပါတ္မ်ားကို ထပ္တူညီမွုမရွိေစရန္ သတ္မွတ္ထားေသာ ကမၻာအဝွမ္း စုစည္းထားသည့္ အမည္ ေနရာမ်ားသည္ အင္တာနက္၏ ကမၻာအႏွံ့ ေရာက္ရွိေရးတြင္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္သည္။ ICANN ကို အင္တာနက္ နည္းပညာ၊ စီးပြားေရး၊ ပညာေရးႏွင့္ အျခား စီးပြားေရးမဟုတ္သည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အသီးသီးမွ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဒါရိုက္တာမ်ား ဘုတ္အဖြဲ႕တစ္ခုက အုပ္ခု်ပ္သည္။ US အစိုးရသည္ ဒိုမိန္းအမည္ စနစ္၏ အခ်က္အခ်ာျဖစ္ေသာ DNS root zone ၏ ေျပာင္းလဲမွုမ်ားကို အတည္ျပဳေပးေသာ အဓိကေနရာကို ဆက္လက္ရရွိေနသည္။ တကမၻာလုံးဆိုင္ရာ အင္တာနက္ေပၚတြင္ တစ္ခုတည္းေသာ ဗဟိုမွ လုပ္ေဆာင္ေသာ အဖြဲ႕ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္နိုင္သည့္အတြက္ ICANN ၏ ထပ္တူမရွိေစရန္ သတ္မွတ္ သည့္ အခန္းက႑မွာ ၄င္းကို ထူးျခားမွုျဖစ္ေစသည္။ ၂၀၀၅ခုႏွစ္ နိုဝင္ဘာလ ၁၆ရက္ေန႔တြင္ World Summit on the Information Society ကို Tunis တြင္ က်င္းပခဲ့ၿပီး အင္တာနက္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေဆြးေႏြးရန္ Internet Governance Forum (IGF) ကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္။

(၇) ေခတ္ေပၚအသုံးမ်ား

 အင္တာနက္သည္ အလုပ္လုပ္ေနေသာ နာရီမ်ားႏွင့္ ေနရာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ပိုမိုႀကီးမားစြာ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြမွု ျဖစ္ေစသည္။ အထူးသျဖင့္ မီတာတတ္မထားေသာ အျမန္ႏွုန္းျမင့္ ဆက္သြယ္ မွုမ်ားႏွင့္ ဝက္(ဘ္) အသုံးခ်ပရိုဂရမ္မ်ား ပ်ံ႕ႏွံ့မွုအားျဖင့္ ျဖစ္သည္။ယခုအခါတြင္ နည္းလမ္းေပါင္း မ်ားစြာျဖင့္၊ အထူးသျဖင့္ မိုဘိုင္း(လ္) အင္တာနက္ ကိရိယာမ်ားမွ တဆင့္ အင္တာနက္ကို မည္သည့္ေနရာမွမဆို ဆက္သြယ္ ရရွိနိုင္သည္။ မိုဘိုင္း(လ္)ဖုန္း၊ ေဒတာကတ္မ်ား၊ လက္ကိုင္ကစားနည္း စက္မ်ား (handheld game consoles) ႏွင့္ ဆယ္လူလာေရာက္တာမ်ားသည္ ယင္းကိရိယာ နည္းပညာကို ပံ့ပိုးေသာ ႀကိဳးမဲ့ ကြန္ယက္ လႊတ္ထားသည့္ မည္သည့္ေနရာတြင္မဆို အသုံးျပဳသူမ်ားကို အင္တာနက္သို႔ ဆက္သြယ္ရန္ ခြင့္ျပဳထားသည္။ ေသးငယ္ေသာ ၾကည့္ရွုရန္ ဖန္သားျပင္က သတ္မွတ္ထားေသာ ကန႔္သတ္ခ်က္မ်ား အတြင္း၊ ထိုအိတ္ေဆာင္ ကိရိယာမ်ား၏ အျခား ကန႔္သတ္ခ်က္ရွိေသာ အေထာက္အပံ့ပစၥည္းမ်ား၊ အီးေမး(လ္)ႏွင့္ ဝက္(ဘ္)မ်ားအပါအဝင္ အင္တာနက္ ဝန္ေဆာင္မွုမ်ားကို ရရွိေကာင္း ရရွိနိုင္ပါသည္။ ဝန္ေဆာင္မွု ေထာက္ပံ့ေပးသူမ်ားသည္ ကမ္းလွမ္းထားေသာ ဝန္ေဆာင္မွုမ်ားကို ကန႔္သတ္ေကာင္း ကန႔္သတ္နိုင္ၿပီး၊ ႀကိဳးမဲ့ေဒတာ ပို႔လႊတ္ျခင္းမ်ားအတြက္ အခေၾကးေငြမွာ အျခား ဆက္သြယ္ရရွိနိုင္ေသာ နည္းလမ္းမ်ားထက္ သိသာစြာ ျမင့္မားနိုင္ပါသည္။ မူလတန္းႀကီးမွ ဘြဲ႕လြန္ပါရဂူအထိ အဆင့္မ်ားအားလုံးအတြက္ ပညာေရး ဆိုင္ရာ ပစၥည္းမ်ားမွာ ဝက္(ဘ္)ဆိုဒ္မ်ားေပၚတြင္ ရရွိနိုင္ပါသည္။ ဥပမာမ်ားမွာ ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ အထက္တန္း ေက်ာင္းမ်ား၏ ျပန္လွန္သင္ၾကားျခင္း လမ္းညႊန္မ်ားမွတဆင့္ ရရွိနိုင္ေသာ CBeebies မွသည္၊ ဂူးဂဲ(လ္)စေကာ္လာ၏ အႀကိဳက္မ်ားမွတဆင့္ အျမင့္ဆုံးအဆင့္ ပညာရွင္သုံး စာေပမ်ားကို ဆက္သြယ္ရယူနိုင္ေသာ အကို်းသက္ေရာက္ေသာ တကၠသိုလ္မ်ား (virtual universities) အထိ အတန္းအစား အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားပါသည္။ အေဝးသင္ ပညာေရးစနစ္တြင္ အိမ္စာမ်ားႏွင့္ အျခား သတ္မွတ္ ေပးထားေသာ သင္ခန္းစာမ်ား လုပ္ေဆာင္ျခင္း၊ မိမိကိုယ္မိမိ လမ္းညႊန္ သင္ယူျခင္း၊ အခ်ိန္ပိုမ်ားကို ကုန္လြန္ ေစျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ စိတ္ဝင္စားေသာ အခ်က္တစ္ခုအေပၚ အေသးစိတ္အခ်က္အလက္မ်ား ပိုမိုရွာေဖြျခင္းမ်ားတို႔တြင္ ကူညီသည္။ မည္သည့္ေနရာမွမဆို မည္သည့္အဆင့္အတြက္မဆို ပညာေရးဆိုင္ရာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ဆက္သြယ္ရယူနိုင္ျခင္းသည္ လူအမ်ားအတြက္ ဘယ္ေသာအခါကမၽွ ယခုေလာက္ မလြယ္ကူခဲ့ေပ။ ေယ်ဘုယ်အားျဖင့္ အင္တာနက္ႏွင့္ အထူးသျဖင့္ World Wide Web တို႔သည္ ျဖစ္သည္ ပုံမွန္သမားရိုးက် ပညာေရးအတြက္ေရာ၊ သမားရိုးက်မဟုတ္ေသာ ပညာေရးအတြက္ပါ အေရးႀကီးသည့္ စြမ္းေဆာင္နိုင္ေစသူမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ေဈးႏွုန္းသက္သာမွုႏွင့္ အႀကံ ဉာဏ္မ်ား၊ ဗဟုသုတႏွင့္ ကၽြမ္းက်င္မွုမ်ား ကိုခ်က္ခ်င္းဆိုသလို ေဝမၽွနိုင္ျခင္းက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေသာ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲ၏ အကူအညီျဖင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေသာ အလုပ္ကို ထူးထူးျခားျခား လြယ္ကူေစပါသည္။ အုပ္စုတစ္ခုသည္ ေဈးႏွုန္းသက္သာစြာ ဆက္သြယ္ျခင္းႏွင့္ အႀကံဉာဏ္မ်ား ေဝမၽွျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္နိုင္႐ုံသာမက၊ က်ယ္ျပန႔္စြာ ေရာက္ရွိနိုင္ေသာ အင္တာနက္က ထိုသို႔ေသာ အုပ္စုမ်ားကို ပထမေနရာတြင္ လြယ္ကူစြာ ဖြဲ႕စည္းခြင့္ ေပးပါသည္။ ဥပမာတစ္ခုမွာ အခမဲ့ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲေရြ႕လ်ားမွုက အျခားပရိုဂရမ္မ်ား အနက္ လင္းနက္(စ္)၊ မိုဇီလာဖိုင္းယားေဖာက္(စ္)ႏွင့္OpenOffice.org တို႔ကို ထုတ္လုပ္ေပးခဲ့ေပသည္။ IRC စကားေျပာခန္းပုံစံႏွင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း သို႔မဟုတ္ လိုင္းမ်ား ပုံစံႏွင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း သို႔မဟုတ္ ခ်က္ခ်င္း မက္ေဆ့(ခ်္)ပို႔ေသာ စနစ္မ်ားမွ တဆင့္ေသာ္လည္းေကာင္း အင္တာနက္ “အျပန္အလွန္ စကားေျပာျခင္း”သည္ ေန႔ဖက္တြင္ မိမိကြန္ပ်ဳတာ၌ အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနေသာ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားအခ်င္းခ်င္း အလြန္ သက္ေသာင့္သက္သာ ပုံစံျဖင့္ အဆက္အသြယ္မျပတ္ ရွိေစသည္။ မက္ေဆ့(ခ်္)ေခၚ သတင္းစကားမ်ားမွာ အျပန္အလွန္ ဖလွယ္နိုင္ၿပီး အီးေမး(လ္)ထက္ ပိုမိုလ်င္ျမန္ၿပီး လြယ္ကူအဆင္ေျပပါသည္။ ဤစနစ္မ်ား၏ တိုးခ်ဲ႕မွုမ်ားသည္ ဖိုင္မ်ားကို ဖလွယ္နိုင္ၿပီး၊ ေဝမၽွရန္ “ဝွိုက္ဘုတ္” ေပၚတြင္ေရးဆြဲျခင္း သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႕သားမ်ားအၾကား အသံ၊ ဗီဒီယိုတို႔ျဖင့္ ဆက္သြယ္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္နိုင္ပါသည္။ မူကြဲထိန္းခု်ပ္ျခင္း စနစ္မ်ားသည္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေသာ အဖြဲ႕မ်ားကို ေဝမၽွထားေသာ စာရြက္စာတမ္းမ်ား အတြဲမ်ားႏွင့္ အလုပ္လုပ္ရာတြင္ အခ်င္းခ်င္းတို႔အလုပ္မ်ားကို မေတာ္တဆ အေပၚမွထပ္မံေရးမိျခင္း မရွိဘဲ သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားအား ၄င္းတို႔ ပါဝင္ေရးသားနိုင္ရန္အတြက္ စာရြက္စာတမ္းမ်ား ပို႔ လာသည္အထိ ေစာင့္ဆိုင္းရန္ မလိုဘဲ အလုပ္လုပ္နိုင္ရန္ ခြင့္ျပဳထားသည္။ စီးပြားေရးႏွင့္ စီမံကိန္း အဖြဲ႕မ်ားသည္ ျပကၡဒိန္မ်ား၊ စာရြက္စာတမ္းမ်ားႏွင့္ အျခား သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို အခ်င္းခ်င္း ေဝမၽွနိုင္သည္။ ယင္းသို႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းသည္ သိပၸံဆိုင္ရာ သုေတသန၊ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲ ဖြံ့ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ကြန္ဖရင့္ စီမံကိန္း၊ နိုင္ငံေရး လွုပ္ရွားေရးဝါဒ ႏွင့္ စိတ္ကူးဖန္တီးနိုင္ေသာ အေရးအသားမ်ား အပါအဝင္ ဧရိယာ အမို်းေပါင္း မ်ားစြာတို႔တြင္ ျဖစ္ပြားေစပါသည္။ လူမွုေရးႏွင့္ နိုင္ငံေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းသည္ အင္တာနက္ ဆက္သြယ္ရယူမွုႏွင့္ ကြန္ပ်ဳတာသုံးစြဲမွု တတ္ေျမာက္ကၽြမ္းက်င္ျခင္းတို႔ ႏွစ္ခုလုံး တိုးပြားလာသည္ႏွင့္အညီ ပိုမိုပ်ံ႕ႏွံ့လာခဲ့သည္။ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ အေစာပိုင္း၏ ဖလက္(ရွ္)ေမာ့(ဘ္) ‘ပြဲမ်ား’မွသည္ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ အီရန္လူမို်းမ်ား၏ ေရြးေကာက္ပြဲ ကန႔္ကြက္ဆႏၵျပပြဲမ်ားတြင္ လူမွုဆက္ဆံေရး ကြန္ယက္မ်ားကို အသုံးျပဳျခင္း အထိ လူမ်ားအား ပိုမို ထိေရာက္စြာ အတူတကြ အလုပ္လုပ္ရန္ႏွင့္ အင္တာနက္ မပါဘဲ ျဖစ္နိုင္သည္ထက္ ပိုမိုမ်ားျပားေသာ နည္းလမ္းမ်ားကို အသုံးျပဳရန္ အင္တာနက္က ခြင့္ျပဳပါသည္။ အင္တာနက္အသုံးျပဳသူမ်ားအား ကမၻာတလႊား မည္သည့္ေနရာမွ ျဖစ္ပါေစ အျခား ကြန္ပ်ဳတာမ်ားသို႔ အေဝးမွဆက္သြယ္ရယူျခင္း ႏွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား လြယ္ကူစြာ သိမ္းဆည္းျခင္းျပဳလုပ္ရန္ အင္တာနက္က ခြင့္ျပဳသည္။ ယင္းသို႔ျပဳလုပ္ရာတြင္ လုံျခဳံေရး၊ အစစ္အမွန္ ျပဳျခင္းႏွင့္ လွို်႕ဝွက္ကုတ္ နည္းပညာမ်ားကို လိုအပ္ခ်က္ေပၚမူတည္ကာ အသုံးျပဳၿပီးေသာ္လည္းေကာင္း အသုံးမျပဳဘဲ ေသာ္လည္းေကာင္း ျပဳလုပ္နိုင္သည္။ ဤသည္မွာ လုပ္ငန္းအမ်ားအျပားတြင္ ေနအိမ္မွေန၍ အလုပ္လုပ္ျခင္း၊ ပူးေပါင္း လုပ္ကိုင္ျခင္းႏွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ဖလွယ္ျခင္းဟူေသာ နည္းလမ္း အသစ္မ်ားကို အားေပးပါသည္။ အထူးကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက ေလးခုေျမာက္းနိုင္ငံတစ္ခုမွ ေန၍ အေဝးမွ ထိန္းသိမ္းထားေသာ ေနာက္ထပ္ တတိယးနိုင္ငံတစ္ခုရွိ ဆာဗာတစ္ခုေပၚ၌၊ အိမ္တြင္ထိုင္ေနေသာ စာရင္းစစ္ တစ္ေယာက္သည္ အျခား ဒုတိယနိုင္ငံတစ္ခုရွိ ကုမၸ႑ီတစ္ခု၏ စာအုပ္မ်ားကို စာရင္းစစ္ျခင္း ျပဳလုပ္နိုင္သည္။ အျခား ေဝးလံေသာ ေဒသမ်ားတြင္ ကမၻာတစ္ဝွမ္းလုံးရွိ ႐ုံးမ်ားမွ အီးေမး(လ္)ျဖင့္ပို႔ လာေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားအေပၚ အေျခခံကာ အိမ္တြင္ အလုပ္လုပ္ေသာ စာရင္းေရးသူမ်ားက ဤအေကာင့္မ်ားကို ဖန္တီးထားခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ေပမည္။ ဤအရာမ်ားအနက္ အခ်ိဳ႕မွာ အင္တာနက္ ကိုက်ယ္က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္ အသုံးမျပဳခင္က ျဖစ္နိုင္ေခ် ရွိေသာ္လည္း၊ ပုဂၢလိက ငွားရမ္းသည့္ သေဘာတူညီ ခ်က္မ်ား (အင္တာနက္ ေထာက္ပံ့သူႏွင့္ အသုံးျပဳသူၾကား ခ်ဳပ္ဆိုေသာ သေဘာတူညီခ်က္) ၏ ကုန္က် စရိတ္ေၾကာင့္ ယင္းတို႔အနက္ အမ်ားအျပားအား တကယ္တန္းတြင္ ျဖစ္ေျမာက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္နိုင္ျခင္း မရွိေပ။ အလုပ္စားပြဲမွ အေဝးသို႔ ေရာက္ရွိေနေသာ ႐ုံးအလုပ္သမား တစ္ဦးသည္ ကမၻာ၏ အျခား တစ္ဖက္တြင္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ခရီး သို႔မဟုတ္ အပန္းေျဖခရီး ထြက္ရင္း ေရာက္ေကာင္းေရာက္ေနမည္ ျဖစ္သည္။ သူသည္ လုံၿခံဳစိတ္ခ်ရေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစေသာ ပုဂၢလိကကြန္ယက္ (Virtual Private Network) (VPN)ကို အသုံျပဳၿပီး ႐ုံးရွိ ၄င္း၏ PC ထဲမွ အေဝးထိန္းဒက္(စ္)ေတာ့ က႑တခု ကို လွမ္း၍ ဖြင့္နိုင္ပါသည္။ ဤသည္မွာ ႐ုံးမွအေဝးသို႔ ေရာက္ရွိေနစဥ္အတြင္း အလုပ္သမားအား အီးေမး(လ္)ႏွင့္ အျခား အသုံးခ်ပရိုဂရမ္မ်ား အပါအဝင္ ၄င္း၏ ပုံမွန္ဖိုင္မ်ားႏွင္ ေဒတာမ်ားအားလုံးကို လုံးဝ ဆက္သြယ္ ရယူမေပးသည္။ ဤအယူအဆကို စနစ္စီမံခန႔္ခြဲသူမ်ား အခ်င္းခ်င္း အၾကားတြင္ အကို်း သက္ေရာက္ ေစေသာ ပုဂၢလိက အိပ္မက္ဆိုးမ်ားအျဖစ္ ရည္ညႊန္းသည္၊ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေကာ္ပိုရိတ္ ကြန္ယက္ တစ္ခု၏ လုံၿခံဳစိတ္ခ်ရေသာ ပတ္လည္အတိုင္းအတာကို ယင္း၏ ဝန္ထမ္းမ်ား၏ အိမ္မ်ားအထိ ခ်ဲ႕ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

(၈) သတင္းအခ်က္အလက္

   လူအမ်ားတို႔က အင္တာနက္ ႏွင့္ World Wide Webသို႔မဟုတ္ ဝက္(ဘ္) ဟူေသာ ေဝါဟာရမ်ားကို အလဲအလွယ္လုပ္၍ အသုံးျပဳၾကေသာ္လည္း ယင္းေဝါဟာရမ်ားမွာ မူလအဓိပၸါယ္တူျခင္း မရွိပါေခ်။ World Wide Web ဆိုသည္မွာ hyperlink မ်ားျဖင့္ က်ိဳးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္စြာ အျပန္အလွန္ ဆက္စပ္လ်က္ရွိၿပီး ဆင္တူေသာ အရင္းအျမစ္ ခြဲျခားေပးသူမ်ား (Uniform Resource Identifiers) (URIs) အျဖစ္ ရည္ညႊန္းေသာ တစ္ကမၻာလုံးအတိုင္းအတာျဖင့္ စာရြက္စာတမ္းမ်ား၊ ႐ုပ္ပုံမ်ားႏွင့္ အျခား အရင္းအျမစ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ URI မ်ားသည္ ေထာက္ပံ့ သူမ်ားအား ဝန္ေဆာင္မွုမ်ား လကၡဏာသေကၤတျဖင့္ ခြဲျခားရန္၊ ေဖာက္သည္မ်ားကို စာရြက္စာတမ္းမ်ား သိုေလွာင္ထားသည့္ ဝက္(ဘ္)ဆာဗာမ်ား၊ ဖိုင္ဆာဗာမ်ားႏွင့္ အျခားေဒတာေဘ့(စ္)မ်ား ရွာေဖြရန္ႏွင့္ ရည္ညႊန္းရန္ ခြင့္ျပဳထားသည္။ အရင္းအျမစ္မ်ားျဖင့္ ေထာက္ပံ့ေပးထားၿပီး၊ ဝက္(ဘ္)၏ အေျခခံသယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ပရိုတိုေကာျဖစ္ေသာ ဟိုက္ပါတက္(စ္)ထရန္စဖာ ပရိုတိုေကာ(HTTP) ကို အသုံးျပဳ၍ ယင္းတို႔ကို ရယူနိုင္ရန္ ခြင့္ျပဳထားသည္။ HTTP သည္ အင္တာနက္ေပၚတြင္ အသုံးျပဳေသာ ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဆက္သြယ္ေရး ပရိုတိုေကာ မ်ားထဲမွ တစ္ခုသာလၽွင္ျဖစ္ပါသည္။ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲစနစ္မ်ားကို စီးပြားေရးလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ ေလာဂ်စ္ႏွင့္ ေဒတာမ်ားကို ေဝငွျခင္းႏွင့္ ဖလွယ္ျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္ရန္အတြက္ ဆက္သြယ္ခြင့္ ျပဳရန္ HTTP အား ဝက္(ဘ္)ဝန္ေဆာင္ မွုမ်ားက အသုံးျပဳနိုင္ပါသည္။ မိုက္ခရိုေဆာ့(ဖ္)၏ Internet Explorer၊ Mozilla Firefox၊ Opera ၊ Apple ၏ Safari ႏွင့္ Google Chrome ကဲ့သို႔ေသာ World Wide Web ၏ browser ေဆာ့(ဖ္)ဝဲမ်ားသည္ စာရြက္စာတမ္းမ်ားအတြင္း ျမဳပ္ ထား ေသာ hyperlinkမ်ားမွ တဆင့္ ဝက္(ဘ္)စာမ်က္ႏွာ တစ္ခုမွတစ္ခုသို႔ အသုံးျပဳသူမ်ားအား လမ္းေၾကာင္းျပသည္။ ဤစာရြက္စာတမ္းမ်ားတြင္ ဂရပ္ဖစ္မ်ား၊ အသံမ်ား၊ စာသားမ်ား၊ ဗီဒီယို၊ မီဒီယာမ်ိဳးစုံႏွင့္ ကစားနည္းမ်ား၊ ႐ုံးသုံး အသုံးခ်ပရိုဂရမ္မ်ားႏွင့္ သိပၸံဘာသာရပ္ဆိုင္ရာ သ႐ုပ္ျပျခင္းမ်ားကဲ့သို႔ အျပန္အလွန္ဆက္သြယ္မွုရွိေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ား စသည့္ ေပါင္းစပ္ထားေသာ ကြန္ပ်ဳတာေဒတာမ်ားလဲ ပါဝင္နိုင္ပါသည္။ ယာဟူး ႏွင့္ ဂူးဂဲ(လ္)တို႔ကဲ့သို႔ ရွာေဖြေရးအင္ဂ်င္မ်ားကို အသုံးျပဳေသာ ေသာ့ခ်က္စကားလုံးတို႔ျဖင့္ ေမာင္းႏွင္သည့္ အင္တာနက္ သုေတသနျပဳမွုမွ တဆင့္ ကမၻာတစ္ဝွမ္းလုံးရွိ အသုံးျပဳသူမ်ားသည္ မ်ားျပားၿပီး အမ်ိဳးအစား စုံလင္လွေသာ အြန္လိုင္း သတင္း အခ်က္ အလက္မ်ားသို႔ လြယ္လြယ္ကူကူႏွင့္ ခ်က္ခ်င္းဆိုသလို ဝင္ေရာက္ၾကည့္ရွုခြင့္ ရေပသည္။ ပုံႏွိပ္ထားေသာ စြယ္စုံက်မ္းမ်ား၊ ေရွးရိုးရာ စာၾကည့္တိုက္မ်ားႏွင့္ ႏွိုင္းယွဥ္လၽွင္ World Wide Web သည္ သတင္း အခ်က္ အလက္မ်ားကို ဗဟိုမွထိန္းခု်ပ္မွုအား ခြဲေဝေပးျခင္းကို စြမ္းေဆာင္နိုင္သည္။ တစ္ဦးခ်င္းႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္း မ်ားအား အေတြးအေခၚမ်ားႏွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ကုန္က်စရိတ္ႏွင့္ အခ်ိန္ၾကန႔္ၾကာျခင္းမ်ား အလြန္အမင္းေလ်ာ့က်စြာျဖင့္ အလားအလာရွိေသာ ပရိသတ္ႀကီးထံသို႔ ထုတ္ေဝနိုင္ရန္ ဝက္(ဘ္)က စြမ္းေဆာင္နိုင္သည္။ ဝက္(ဘ္) စာမ်က္ႏွာတစ္ခု၊ ဘေလာ့ဂ္တစ္ခု ထုတ္ေဝရာတြင္ သို႔မဟုတ္ ဝက္(ဘ္)ဆိုဒ္တစ္ခု တည္ေဆာက္ရာတြင္ ကနဦးကုန္က်စရိတ္ အနည္းငယ္မၽွသာ ရွိၿပီး၊ အခမဲ့ဝန္ေဆာင္မွုမ်ား အမ်ားအျပားလည္း ရွိပါသည္။ ႀကီးမားၿပီး ဆြဲေဆာင္မွုရွိေသာ အတတ္ပညာဆိုင္ရာ ဝက္(ဘ္)ဆိုဒ္မ်ားကို ထုတ္ေဝျခင္းႏွင့္ ထိန္းသိမ္းျခင္းတို႔မွာ အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားလ်က္ ရွိသည္။ သို႔ရာတြင္ ေနာက္ဆုံးေပၚ သတင္းမ်ားမွာ ခက္ခဲၿပီး ေဈးႀကီးေသာ ကိစၥပင္ ျဖစ္လ်က္ရွိေသးသည္။ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္း အမ်ားစုႏွင့္ ကုမၸ႑ီ၊ အဖြဲ႕အခ်ိဳ႕တို႔မွာ လြယ္ကူစြာ ျပဳျပင္မြမ္းမံနိုင္ေသာ အြန္လိုင္းဒိုင္ယာရီမ်ားကို က်ယ္ျပန႔္စြာ အသုံးျပဳလ်က္ ရွိေသာ ဝက္(ဘ္)ေလာ့(ဂ္)မ်ား သို႔မဟုတ္ ဘေလာ့ဂ္မ်ားကို သုံးၾကပါသည္။ အခ်ိဳ႕စီးပြားေရး ဆန္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ ဧည့္သည္မ်ားက အထင္ႀကီးေစလိုေသာ ေမၽွာ္လင့္ခ်က္ျဖင့္ ယင္းတို႔၏ ဝန္ထမ္းမ်ားက၄င္းတို႔အထူးျပဳေသာ ဧရိယာမ်ားတြင္ ကၽြမ္းက်င္ေသာ အသိပညာမ်ားႏွင့္ အခမဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ျဖင့္ အႀကံဉာဏ္ေပး ဆက္သြယ္ရန္ အားေပးသည္။ ထိုသို႔ျဖင့္ ဆြဲေဆာင္မွု ရွိေသာ ေကာ္ပိုေရးရွင္းအျဖစ္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွု ရွိေစသည္။ ယင္း၏ဥပမာတစ္ခုမွာ မိုက္ခရိုေဆာ့(ဖ္)ပင္ ျဖစ္သည္။ ယင္း၏ ထုတ္ကုန္ႀကီးပြားေစသူမ်ား (product developers)က ျပည္သူမ်ား ယင္းတို႔၏ အလုပ္မ်ားတြင္ စိတ္ဝင္စားမွုကို လွုံ႔ေဆာ္ေပးရန္အတြက္ ၄င္းတို႔၏ ကိုယ္ပိုင္ဘေလာ့ဂ္မ်ားကို ထုတ္လုပ္ၾကသည္။ ႀကီးမားေသာ ဝန္ေဆာင္မွု ေထာက္ပံ့ေပးသူမ်ား၏ ထုတ္ေဝထားေသာ ကိုယ္ပိုင္ ဝက္(ဘ္)စာမ်က္ႏွာမ်ား စုေဆာင္းျခင္းမွာလဲ ေရပန္းစားဆဲပင္ျဖစ္ၿပီး၊ တစ္စထက္တစ္စ ေခတ္မီ လာလ်က္ ရွိသည္။ တစ္ဖက္ကၾကည့္ေသာ္ အိန္ဂ်ယ္ဖိုင္းယားႏွင့္ ဂ်ီယိုစီးတီးကဲ့သို႔ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ဝက္(ဘ္)ဆိုဒ္ ေခတ္ဦးပိုင္းကတည္းက ရွိခဲ့ပါေသာ္လည္း၊
ကမ္းလွမ္းမွု အသစ္မ်ား ဥပမာအားျဖင့္ Facebook ႏွင့္ Myspaceတို႔တြင္ ေလာေလာဆယ္တြင္ ေနာက္လိုက္မ်ား အမ်ားအျပားရွိပါသည္။ ဤလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားသည္ ယင္းတို႔ကိုယ္ကို ရိုးရိုး ဝက္(ဘ္) စာမ်က္ႏွာ လက္ခံမ်ားအျဖစ္ထက္ လူမွုဆက္ဆံေရးကြန္ယက္ ဝန္ေဆာင္မွုမ်ားဟု အမည္တပ္ေလ့ရွိသည္။ အမည္ေက်ာ္ ဝက္(ဘ္)စာမ်က္ႏွာမ်ားေပၚတြင္ ေၾကာ္ျငာျခင္းမွာ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားနိုင္ၿပီး အီးေကာမာ့(စ္) ေခၚ ထုတ္ကုန္မ်ားႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မွုမ်ားကို ဝက္(ဘ္)မွ တဆင့္ တိုက္ရိုက္ ေရာင္းခ်ျခင္းမွာ ဆက္လက္ တိုးတက္လက္ ရွိပါသည္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ဝက္(ဘ္)စတင္ေပၚေပါက္လာစဥ္၊ စံနမူနာျဖစ္ေသာ ဝက္(ဘ္) စာမ်က္ႏွာမွာ ဝက္(ဘ္)ဆာဗာေပၚတြင္ ျပည့္စုံေသာ ပုံစံျဖင့္ သိမ္းဆည္းထားၿပီး HTMLျဖင့္ ပုံစံခ်ထားသည္။ အသုံးျပဳသူ၏ ဘေရာက္ဆာသို႔ေတာင္းဆိုမွုအရ ပို႔ရန္ အဆင္သင့္ပင္ျဖစ္သည္။ အခ်ိန္မ်ားေျပာင္းလဲ သြားသည္ႏွင့္အမၽွ ဝက္(ဘ္)စာမ်က္ႏွာမ်ား ဖန္တီးျခင္းႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မွုေပးျခင္း တို႔သည္ အလိုအေလ်ာက္ ပိုမိုလုပ္ေဆာင္နိုင္ၿပီး၊ ပိုမိုအင္အားေကာင္းလာခဲ့သည္။ ဝက္(ဘ္)ဆိုဒ္မ်ားအား ကနဦးတြင္ ပါဝင္သည့္ အေၾကာင္းအရာ အလြန္နည္းပါးစြာျဖင့္ ပါဝင္သည့္အေၾကာင္းအရာမ်ား စီမံ ခန႔္ခြဲျခင္း (content management) သို႔မဟုတ္ ဝီကီ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲကို အသုံးျပဳျခင္းျဖင့္ မၾကာခဏဆိုသလို တီထြင္ဖန္တီးခဲ့ၾကသည္။ ထိုစနစ္မ်ားအား ျဖန႔္ေဝေပးသူမ်ားမွာ လခစားဝန္ထမ္း၊ ကလပ္တစ္ခု သို႔မဟုတ္ အျခားအဖြဲ႕အစည္း သို႔မဟုတ္ အမ်ားျပည္သူမ်ားထဲမွ ပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ျဖစ္နိုင္ၿပီး၊ ရည္ရြယ္ ဖန္တီးထားေသာ တည္းျဖတ္ထားသည့္ စာမ်က္ႏွာမ်ားကို အသုံးျပဳ၍ ပါဝင္သည့္ အေၾကာင္းအရာတို႔ျဖင့္ ေအာက္ခံေဒတာေဘ့(စ္)ကို ျဖည့္ေပးသည္။ တၿပိဳင္နက္တည္းတြင္ ရံဖန္ရံခါ ဝင္ေရာက္ၾကည့္ရွုသူမ်ားက ဤပါဝင္သည့္ အေၾကာင္းအရာကို ယင္း၏ ေနာက္ဆုံး HTML ပုံစံတြင္ ၾကည့္ျခင္း၊ဖတ္ရွုျခင္းတို႔ ျပဳသည္။ အသစ္သြင္းလိုက္ေသာ အေၾကာင္းအရာ အသစ္တို႔ကို လက္ခံျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ တည္းျဖတ္ျခင္း၊ အတည္ျပဳျခင္းႏွင့္ လုံျခဳံေရးစနစ္တို႔ ရွိေကာင္းရွိနိုင္မည္ ျဖစ္ၿပီး၊ ထိုအေၾကာင္းအရာမ်ားကို ပစ္မွတ္ ထားေသာ ဝင္ေရာက္ၾကည့္ရွုသူ ဧည့္သည္မ်ားအတြက္ အသုံးျပဳရန္ အသင့္လုပ္ေပးထားသည္။

(၉) ဆက္သြယ္ေရး

   အီးေမး(လ္) သည္ အင္တာနက္ေပၚတြင္ ရရွိနိုင္ေသာ အေရးပါသည့္ ဆက္သြယ္ေရး ဝန္ေဆာင္မွု ျဖစ္သည္။ ပို႔သူႏွင့္ လက္ခံရရွိသူအၾကား အီလက္ထေရာနစ္ျဖင့္ စာပို႔ေဆာင္သည့္ သေဘာတရားမွာ အင္တာနက္မေပၚမီကာလက စာ သို႔မဟုတ္ မွတ္တမ္းမ်ားပို႔ျခင္းႏွင့္ အခ်ိဳ႕အဝက္ဆင္တူသည္။ ယေန႔အခ်ိန္အခါတြင္ ၄င္းမွာ အင္တာနက္ႏွင့္ အင္တာနယ္(လ္) အီးေမး(လ္)စနစ္မ်ား အၾကားတြင္ ခြဲျခားသိျမင္ရန္ အေရးႀကီးသည္။ အင္တာနက္ အီးေမး(လ္)သည္ တစ္ေနရာမွ တစ္ေနရာသို႔ သြားနိုင္ၿပီး လွို်႕ဝွက္ကုတ္ႏွင့္ မဟုတ္ဘဲ ပို႔သူႏွင့္ လက္ခံရရွိသူတို႔၏ ထိန္းခ်ဳပ္မွုေအာက္တြင္ မရွိေသာ အျခား မ်ားျပားေသာ ကြန္ယက္မ်ားႏွင့္စက္မ်ားေပၚတြင္ သိမ္းဆည္းထားနိုင္သည္။ ဤအခ်ိန္အေတာ အတြင္း တစ္စုံတစ္ေယာက္က အေရးႀကီးသည္ဟု ယူဆပါက၊ မဆိုင္သည့္ ေဘးလူမ်ားမွ ပါဝင္ေသာ အေၾကာင္း အရာမ်ားကို ဖတ္ရွုနိုင္ၿပီး မရိုးမသားျပဳလုပ္နိုင္ရန္မွာ အေတာ္ပင္ ျဖစ္နိုင္ေျခရွိသည္။ မည္သည့္အဖြဲ႕ အစည္းတြင္မဆို IT ႏွင့္ ယင္းတို႔အား လိပ္မူမထားေသာ အျခားဝန္ထမ္းမ်ား၏ အီးေမး(လ္)မ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္စစ္ေဆးျခင္း၊ ရံဖန္ရံခါ ဝင္ေရာက္ၾကည့္ျခင္း အလုပ္မ်ားတြင္ ပါဝင္ပတ္သက္ေနေသာ အျခားအမွုထမ္းမ်ား ရွိေသာ္လည္း၊ ေကာ္ပိုေရးရွင္း သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႕အစည္း၏ ကြန္ယက္အတြင္းမွ မည္သည့္အခါမၽွ သတင္းအခ်က္ အလက္မ်ား ထြက္မသြားသည့္ အင္တာနယ္(လ္) သို႔မဟုတ္ အင္ထရာနက္ ေမး(လ္) စနစ္မ်ားမွာမူ ပိုမို၍ လုံျခဳံစိတ္ခ်ရသည္။ ဓာတ္ပုံမ်ား၊ စာရြက္စာတမ္းမ်ားႏွင့္ အျခားဖိုင္မ်ားကို အီးေမး(လ္)ႏွင့္ တြဲဖက္၍ ပို႔နိုင္သည္။

အီးေမး(လ္)မ်ားကို လက္ခံသူ အီးေမး(လ္)လိပ္စာမ်ား အမ်ားအျပားသို႔ cc-ed ေခၚ ေကာ္ပီ ပို႔နိုင္ပါသည္။ အင္တာနက္ျဖင့္ စကားေျပာဆက္သြယ္ျခင္းစနစ္သည္ အင္တာနက္ ဖန္တီးမွုေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚေစခဲ့သည့္ အမ်ားသိေသာ ဆက္သြယ္ေရး ဝန္ေဆာင္မွုပင္ ျဖစ္သည္။ VoIP မွာ အင္တာနက္ ပရိုတိုေကာမွ တဆင့္လာေသာ အသံဟု အဓိပါယ္ရသည္။ အင္တာနက္ ဆက္သြယ္ေရးအားလုံးအေပၚ အေျခခံသည့္ ပရိုတိုေကာကို ရည္ညႊန္းျခင္းျဖစ္သည္။ စိတ္ကူးမွာ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ အေစာပိုင္းႏွစ္မ်ားက စတင္ခဲ့ၿပီး ကိုယ္ပိုင္ ကြန္ပ်ဳတာမ်ား အတြက္ လမ္းေလၽွာက္ စကားေျပာစက္မ်ားႏွင့္ ဆင္တူေသာ အသံအသုံးခ် ပရိုဂရမ္မ်ား ျဖစ္သည္။ မၾကာေသးေသာႏွစ္မ်ားက VoIP စနစ္အမ်ားအျပားမွာ သာမန္တယ္လီဖုန္းကဲ့သို႔ အဆင္ေျပၿပီး အသုံးျပဳရန္လြယ္ကူ လာသည္။ အက်ိဳးေက်းဇူးမွာ အင္တာနက္က အသံအသြားအလာကို သယ္ေဆာင္ေသာေၾကာင့္ VoIP မွာ အခမဲ့ျဖစ္နိုင္သည္ သို႔မဟုတ္ ကုန္က်စားရိတ္မွာ သာမန္သုံးေနက် တယ္လီဖုန္း ေခၚဆိုခထက္ အလြန္နည္းပါးနိုင္သည္။ အထူးသျဖင့္ အလြန္ေဝးေသာ ေနရာေဒသမ်ားႏွင့္ အထူးသျဖင့္ cable သို႔မဟုတ္ ADSL တို႔ျဖင့္ အင္တာနက္ ခ်ိတ္ဆက္ျခင္း အျမဲရွိေနေသာသူမ်ားအတြက္ ျဖစ္သည္။ VoIP သည္ သာမန္သုံးေနက် တယ္လီဖုန္း ဝန္ေဆာင္မွု၏ အျခားေရြးခ်ယ္စရာ ၿပိဳင္ဘက္တစ္ခုအျဖစ္သို႔ ဖြံၿဖိဳ႕လာခဲ့သည္။ ကြဲျပားေသာ ေထာက္ပံ့သူမ်ားအၾကား အတုံ႔အျပန္ ျပဳလုပ္နိုင္ျခင္းမွာ တိုးတက္လာခဲ့ၿပီး၊ သာမန္သုံးေနက် တယ္လီဖုန္းမွ ေခၚဆိုနိုင္ျခင္း သို႔မဟုတ္ လက္ခံနိုင္ျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္နိုင္လာသည္။ ရိုးရိုးပင္ ကိုယ္ပိုင္ကြန္ပ်ဳတာတစ္လုံး လိုအပ္မွုကို ဖယ္ရွား ထားေသာ ေဈးသက္သာေသာ VoIP ကြန္ယက္ အဒက္(ပ္)တာမ်ား ရရွိနိုင္ပါသည္။ေခၚဆိုမွု တစ္ခု ႏွင့္တစ္ခု အၾကား အသံအရည္အေသြး ျခားနားျခင္းမ်ား ရွိနိုင္ေသာ္လည္း မၾကာခဏဆိုသလိုပင္ သာမန္ေခၚဆိုေနက် ဖုန္းမ်ားႏွင့္ တန္းတူ သို႔မဟုတ္ ယင္းတို႔ထက္ သာလြန္ေကာင္းမြန္ပါသည္။ VoIP အတြက္ က်န္ရွိဆဲ ျပႆနာမ်ားတြင္ အေရးေပၚ တယ္လီဖုန္းနံပါတ္ ေခၚဆိုျခင္းႏွင့္ ယုံၾကည္ စိတ္ခ်ရမွုတို႔ ပါဝင္သည္။ လက္ရွိတြင္၊ VoIP ေထာက္ပံ့သူ အနည္းငယ္တို႔မွာ အေရးေပၚ ဝန္ေဆာင္မွုကို ေပးေသာ္လည္း၊ တစ္ကမၻာလုံး အတိုင္းအတာ အတြက္မူ မရရွိနိုင္ေပ။ သာမန္သုံးေနက် ဖုန္းမ်ားမွာ ႀကိဳးလိုင္း မွ ပါဝါရရွိနိုင္ၿပီး လၽွပ္စစ္ျပတ္ေတာက္ေနခ်ိန္တြင္ အသုံးျပဳနိုင္သည္။ VoIP မွာ ယင္းကဲ့သို႔မဟုတ္ ဖုန္းပစၥည္းကိရိယာႏွင့္ အင္တာနက္ ဝင္ေရာက္ၾကည့္ရွုရန္ ကိရိယာမ်ားအတြက္ ေထာက္ပံ့သည့္ လၽွပ္စစ္သိုေလွာင္ထားရွိမွု (backup power source) မရွိပဲႏွင့္ အသုံးမျပဳနိုင္ေပ။ ကစားသူမ်ားအၾကား ဆက္သြယ္ေရးတစ္ခုအေနျဖင့္ ကစားနည္းအသုံးခ် ပရိုဂရမ္မ်ားေၾကာင့္ VoIP မွာ တိုး၍တိုး၍ ေက်ာ္ၾကားလာလ်က္ရွိသည္။ ေဖာက္သည္မ်ားအတြက္ ေက်ာ္ၾကားေသာ VoIPကစားနည္းမ်ားတြင္ Ventrilo ႏွင့္ Teamspeak တို႔ပါဝင္သည္။ Wii, PlayStation 3 ၊ ႏွင့္ Xbox 360 တို႔တြင္လည္း VoIP စကားေျပာျခင္းမ်ား ပါဝင္သည္။  

   (၁၀) ေဒတာမ်ားေရႊ႕ေျပာင္းျခင္ 

          
  အင္တာနက္ေပၚတြင္ ေဒတာအမ်ားအျပားကို ေရႊေျပာင္းျခင္း၏ နမူနာတစ္ခုမွာ ဖိုင္ေဝမၽွျခင္း ျဖစ္သည္။ ကြန္ပ်ဳတာဖိုင္တစ္ခုကို ေဖာက္သည္မ်ား၊ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားႏွင့္ မိတ္ေဆြ သူငယ္ခ်င္းမ်ားထံ ပူးတြဲျခင္း (attachment)ျဖင့္ အီးေမး(လ္)မွ ပို႔နိုင္သည္။ အျခားသူမ်ား အလြယ္တကူ ေဒါင္းလုဒ္ ဆြဲခ်ရန္ ဝက္(ဘ္)ဆိုဒ္ တစ္ခု သို႔မဟုတ္ FTP ဆာဗာေပၚသို႔ ေခၚတင္နိုင္သည္။ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ား ခ်က္ခ်င္း အသုံးျပဳနိုင္ရန္အတြက္ “ေဝမၽွအသုံးျပဳေသာေနရာ” (shared location) သို႔မဟုတ္ ဖိုင္ဆာဗာတစ္ခုထဲတြင္ ထားနိုင္သည္။ အသုံးျပဳသူအမ်ားအျပားသို႔ အေရအတြက္မ်ားမ်ား ေဒါင္းလုဒ္ခ်ျခင္းကို “မစ္ရာ” (mirror) ဆာဗာေခၚ အျခားဆိုဒ္တစ္ခု၏ ပုံတူမိတၱဴပြား ဆာဗာမ်ား သို႔မဟုတ္ ဂုဏ္ရည္တူ (peer-to-peer) ကြန္ယက္မ်ားကို အသုံးျပဳ ျခင္းအားျဖင့္ လြယ္ကူေစနိုင္သည္။ ဤသို႔ေသာ ကိစၥမ်ိဳးမဆိုတိုင္းတြင္ ဖိုင္သို႔ ဝင္ေရာက္ၾကည့္ျခင္းအား အသုံးျပဳသူ အစစ္အမွန္ျပဳုျခင္းျဖင့္ ထိန္းခု်ပ္ထားသည္။ အင္တာနက္ေပၚတြင္ ဖိုင္အကူးအေျပာင္း ျပဳလုပ္ျခင္းကို လွို်႕ဝွက္ကုတ္ အသုံးျပဳ ုျခင္းျဖင့္ နားလည္ရခက္ခဲေအာင္ ျပဳလုပ္နိုင္ၿပီး၊ ပိုက္ဆံေပးျခင္းျဖင့္ ဖိုင္မ်ားသို႔ ဝင္ေရာက္ၾကည့္ရွု နိုင္ခြင့္အား ေျပာင္းလဲပစ္နိုင္ပါသည္။ ေငြေၾကးမ်ားကို အေဝးထိန္းစံနစ္ျဖင့္ က်သင့္ေငြမ်ားကို ေပးေဆာင္နိုင္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ခရက္ဒစ္ကတ္ေခၚ အေႂကြးဝယ္ကတ္ရွိ ပုံမွန္အားျဖင့္ လုံးလုံး လွို်႕ဝွက္ကုတ္ျဖင့္ ထည့္ထားေသာ ပိုင္ရွင္၏ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္မ်ားသည္ အင္တာနက္ေပၚ ျဖတ္သြားျခင္းျဖင့္ေပးေခ်နိုင္သည္။ လက္ခံရရွိေသာဖိုင္၏ မူလႏွင့္ စစ္မွန္မွုကို ဒီဂ်စ္တယ္လက္မွတ္မ်ား သို႔မဟုတ္ MD5 သို႔မဟုတ္ သတင္းေပါင္းခု်ပ္ (message digests) တို႔ျဖင့္ စစ္ေဆး ၾကည့္ရွုနိုင္ပါသည္။ ကမၻာတဝွမ္းလုံးအေပၚ အေျခခံေသာ အင္တာနက္၏ ဤသို႔ရိုးရွင္းေသာ အသြင္အျပင္လကၡဏာမ်ားသည္ မည္သည့္အရာတိုင္းကိုမဆို ယင္းတို႔၏ ထုတ္လုပ္ေရး၊ ေရာင္းခ်ေရးႏွင့္ ျဖန႔္ျဖဴးေရးတို႔အား ကူးေျပာင္းသြယ္ပို႔ရန္အတြက္ ကြန္ပ်ဳတာဖိုင္တစ္ခုအသြင္ ေလၽွာ့ပစ္ နိုင္ေအာင္ ေျပာင္းလဲေပးေပသည္။ ယင္းတြင္ ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝျခင္း၊ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲ ထုတ္ကုန္မ်ား၊ သတင္းမ်ား၊ ေတးဂီတ၊ ႐ုပ္ရွင္၊ ဗီဒီယို၊ ဓါတ္ပုံပညာ၊ ဂရပ္ဖစ္ ဒီဇိုင္းမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ အႏုပညာလုပ္ငန္းမ်ား၏ နည္းလမ္းမ်ားအားလုံး ပါဝင္သည္။ ဤထုတ္ကုန္မ်ားအား ထုတ္လုပ္ေရးႏွင့္ ျဖန႔္ျဖဴးေရးတို႔ကို ယခင္က ခ်ဳပ္ကိုင္ထားေသာ ယခုတည္ရွိဆဲ လုပ္ငန္းမ်ား တစ္ခုခ်င္းစီတို႔တြင္ ႀကီးမားေသာ အလွည့္အေျပာင္းမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ စဥ္ဆက္မျပတ္ထုတ္လႊင့္ေသာ မီဒီယာဆိုသည္မွာ လက္ရွိေရဒီယိုႏွင့္ တယ္လီဗီးရွင္း ထုတ္လႊင့္သူမ်ားက ယင္းတို႔၏ အသံႏွင့္ အ႐ုပ္ တိုက္ရိုက္ ထုတ္လႊင့္ျခင္းတို႔ကို အင္တာနက္ “ဖိ(ဒ္)feeds” ျပဳလုပ္ျခင္းအား အားေပးတိုးျမႇင့္ျခင္းကို ရည္ညႊန္းပါသည္ (ဥပမာ- BBC)။ ယင္းတို႔သည္ နမူနာၾကည့္ျခင္း၊ ဂႏၲဝင္ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္လမ္းတိုမ်ား ၾကည့္ျခင္းႏွင့္ အသံမ်ား ထပ္မံနားေထာင္ျခင္းတို႔ကို အခ်ိန္ႏွင့္ အလွည့္က် ျပဳလုပ္ခြင့္ ျပဳေကာင္း ျပဳနိုင္ပါသည္။ ဤေထာက္ပံ့သူမ်ားသည္ အင္တာနက္ “ထုတ္လႊင့္သူမ်ား” သီးသန႔္ အမို်းအစားတြင္ ပါဝင္ၿပီး၊ တိုက္ရိုက္လႊင့္ထုတ္ရန္ လိုင္စင္ မည္သည့္အခါကမၽွ မရွိသူမ်ားျဖစ္သည္။ ယခင္က တယ္လီဗီးရွင္း သို႔မဟုတ္ ေရဒီယိုတစ္လုံး တို႔ျဖင့္သာ အသုံးျပဳရယူနိုင္သကဲ့သို႔ အလြန္ဆင္တူ ေသာနည္းလမ္းမို်းျဖင့္၊ ကြန္ပူ်တာတစ္လုံး သို႔မဟုတ္ ထို႔ထက္ပိုၿပီး တိက်ေသာ အင္တာနက္ ဆက္သြယ္ေရး ကိရိယာတစ္ခုကို အသုံးျပဳ၍ အြန္လိုင္း မီဒီယာကို ဝင္ေရာက္အသုံးျပဳခြင့္ ရွိသည္ဟု ဆိုလိုပါသည္။ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ အထူးျပဳဝက္(ဘ္)ကတ္(စ္) (webcasts) မွသည္ လူအမ်ား ေတာင္းဆိုၾကသည့္ မာ(လ္)တီမီဒီယာ (Multimedia) ဝန္ေဆာင္မွုမ်ား မ်ားအထိ ရရွိနိုင္သည့္ ပါဝင္သည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားမွာ အမို်းအစားစုံလွသည္။ အမ်ားအားျဖင့္ အသံဖိုင္တစ္ခုကို ေဒါင္းလုဒ္ဆြဲခ်ၿပီး ကြန္ပ်ဳတာျဖင့္ ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္နားေထာင္ျခင္း သို႔မဟုတ္ သယ္ေဆာင္ သြားနိုင္ေသာ မီဒီယာ ပေလယာ တစ္လုံးထဲသို႔ ေျပာင္းၿပီး သြားလာရင္းနားေထာင္ျခင္း ျပဳလုပ္နိုင္ေသာ ေပါ့(ဒ္)ကတ္(စ္)တင္း ဆိုသည္မွာ ဤအေၾကာင္းရင္း၏ အမို်းကြဲ တစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။ လြယ္ကူေသာ ကိရိယာကိုအသုံးျပဳထားေသာ ဤနည္းပညာမ်ားသည္ ဆင္ဆာလုပ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ လိုင္စင္ထိန္းခု်ပ္ျခင္း အနည္းငယ္ျဖင့္ ႐ုပ္-သံ ပစၥည္းမ်ားကို တစ္ကမၻာလုံးသို႔ ထုတ္လႊင့္ရန္ လူတိုင္းကို အခြင့္ေပးထားသည္။ ဤအံ့ဩဖြယ္ရာ အျဖစ္ အပ်က္၏ တဆက္တည္းဆိုသလို ေဈးႏွုန္းခို်သာေသာ ဝက္(ဘ္)ကင္မရာမ်ား (Webcams)ကို ေတြ႕နိုင္ပါသည္။ အခို်႕ ဝက္(ဘ္)ကင္မရာမ်ားသည္ ဗီဒီယိုကဲ့သို႔ ႐ုပ္ပုံအျမန္ႏွုန္းအျပည့္ ေပးနိုင္သည္။ ႐ုပ္ပုံအရြယ္မွာ သာမန္အားျဖင့္ ေသးငယ္သည္ သို႔မဟုတ္ ျဖည္းျဖည္းသာ ျပဳျပင္မြမ္းမံမွုလုပ္သည္။ အင္တာနက္ အသုံးျပဳသူမ်ားသည္ အာဖရိက ေရခ်ိဳင့္ဝွမ္းတစ္ခုမွ တိရိဆၥာန္္မ်ား၊ ပနားမားတူးေျမာင္းထဲရွိ သေဘၤာမ်ား၊ ေဒသတြင္းရွိ လမ္းဆုံအဝိုင္းမွ ယာဥ္အသြားအလာတို႔ကို ၾကည့္ရွုျခင္း သို႔မဟုတ္ ယင္းတို႔၏ ကိုယ္ပိုင္ၿခံဝင္းမ်ားအား ေစာင့္ၾကည့္ျခင္းတို႔အား အမွန္တကယ္ အခ်ိန္ႏွင့္တေျပးညီ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ အခ်ိန္တြင္ တိုက္ရိုက္ျပဳလုပ္နိုင္သည္။ အျပန္အလွန္ အသံမ်ား ပါသည္ျဖစ္ေစ မပါဘဲျဖစ္ေစ ကိုယ္ပိုင္ ဝက္(ဘ္)ကင္မရာမ်ားအသုံးျပဳ၍ ဗီဒီယို စကားေျပာခန္းမ်ားႏွင့္ ဗီဒီယိုကြန္ဖရင့္ ျပဳလုပ္ျခင္း တို႔သည္လည္း လူသိမ်ားၿပီး အမ်ားအျပား အသုံးျပဳၾကသည္။ ယူက်ဴ(ဘ္)ကို ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁၅ ရက္ေန႔တြင္ တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး အလြန္မ်ားျပားလွေသာ အသုံးျပဳသူမ်ားက အခေၾကးေငြေပးစရာမလိုေသာ ဗီဒီယို ထုတ္လႊင့္ျခင္းျဖင့္ ယခုအခါတြင္ ထိပ္မွေျပးလ်က္ရွိသည့္ ဝက္(ဘ္)ဆိုဒ္တစ္ခု ျဖစ္ေနေပၿပီ။ ယင္းသည္ flash ကို အေျခခံသည့္ Web Player ကို အသုံးျပဳၿပီး ဗီဒီယိုဖိုင္မ်ားကို ထုတ္လႊင့္ ျပသသည္။ မွတ္ပုံတင္ထားေသာ အသုံးျပဳသူမ်ားသည္ ဗီဒီယိုမ်ားကို အကန႔္အသတ္မရွိ တင္နိုင္ၿပီး ၄င္းတို႔ကိုယ္ပိုင္ ပရိုဖိုင္းကို တည္ေဆက္ထားနိုင္သည္။ ယင္း၏အသုံးျပဳသူမ်ားသည္ သန္းရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဗီဒီယို မ်ားကို ၾကည့္ရွုၿပီး ေန႔စဥ္ သိန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဗီဒီယိုမ်ားကို တင္ၾကသည္ဟု Youtube Webက ေျပာပါသည္။

(၁၁) ဆက္သြယ္ရယူျခင္း 

 ကမၻာတဝွမ္း အင္တာနက္အသုံးျပဳနိုင္ျခင္း၊ အင္တာနက္အသုံးျပဳသူမ်ား အေရအတြက္ပါေသာ နိုင္ငံမ်ား စာရင္း၊ အင္တာနက္ေပၚရွိ အဂၤလိပ္၊ တစ္ကမၻာလုံးဆိုင္ရာ အင္တာနက္အသုံးျပဳမွု၊ ႏွင့္ ယူနီကုတ္ အင္တာနက္ေပၚတြင္ ဆက္သြယ္ရန္အတြက္ ပ်ံ႕ႏွံ့သုံးစြဲေသာ ဘာသာစကားမွာ အဂၤလိပ္ဘာသာ ျဖစ္သည္။ အင္တာနက္၏ ေပါက္ဖြားလာေသာ ေနရာေၾကာင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အဂၤလိပ္ဘာသာ၏ ဘာသာ စကားမတူသူခ်င္း ဆက္သြယ္ေျပာဆို ၾကသည့္စကားအျဖစ္ အခန္းက႑အရေၾကာင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္နိုင္ေပသည္။ အဓိကအားျဖင့္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ စတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့ေသာ ေရွးဦး ကြန္ပ်ဳတာမ်ား၏ လက္တင္အကၡရာမ်ားကို သုံးေသာ အဂၤလိပ္ မူကြဲမ်ားမွအပ အျခားေသာ စာလုံးမ်ားကို စီမံခန႔္ခြဲရန္အတြက္ စြမ္းေဆာင္နိုင္မွု အားနည္းမွုႏွင့္လည္း ဆက္စပ္နိုင္ေကာင္း ဆက္စပ္ေပလိမ့္မည္။ World Wide Web ေပၚ၌ ေတာင္းဆိုမွု အမ်ားဆုံး ဘာသာစကားျဖစ္သည့္ အဂၤလိပ္ဘာသာ(၂၈%)ၿပီးလၽွင္ တ႐ုတ္ (၂၃%)၊ စပိန္(၈%)၊ ဂ်ပန္(၅%)၊ ေပၚတူဂီ ႏွင့္ ဂ်ာမန္(၄% စီ)၊ အာရဗီ၊ ျပင္သစ္ႏွင့္ ႐ုရွား (၃%စီ)ႏွင့္ ကိုရီးယား (၂%)တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ေဒသမ်ားအားျဖင့္၊ ကမၻာအင္တာနက္ အသုံးျပဳသူဦးေရ ၄၂%သည္ အာရွတြင္ အေျချပဳသူမ်ား ျဖစ္ၿပီး၊ ၂၄%မွာ ဥေရာပ၊ ၁၄%မွာ ေျမာက္အေမရိက၊ ၁၀%မွာ လက္တင္ အေမရိကႏွင့္တကြ ကာရစ္ဘီယံေဒသ၊ ၅%မွာ အာဖရိက၊ ၃%မွာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏွင့္ ၁%မွာ ဩစေၾတလ်/ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ ေဒသမ်ားတို႔မွ ျဖစ္ၾကပါသည္။လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္း အင္တာနက္၏ နည္းပညာမ်ား လုံေလာက္စြာပင္ ဖြံ့ၿဖိဳးတိုးတက္ လာခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ယူနီကုတ္ ကိုအသုံးျပဳျခင္းျဖင့္ ကမၻာ အသုံးအမ်ားဆုံး ဘာသာစကားမ်ားကို အသုံးျပဳ၍ ဖြံ့ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးတို႔အတြက္ ေကာင္းမြန္ေသာ လိုအပ္သည့္ အေထာက္အပံ့ ပစၥည္းမ်ားကို ရရွိနိုင္ၿပီျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ မိုဂ်ီဘာေက (mojibake) (အခ်ိဳ႕ေသာ ဘာသာစကားမ်ား၏ စာလုံးမ်ားကို မွားယြင္းစြာေဖာ္ျပျခင္း) ကဲ့သို႔ အခို်႕အမွားမ်ားမွာ ရွိေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ အိမ္မ်ားတြင္ အင္တာနက္ ဆက္သြယ္ရရွိမွု အတြက္ သုံးေလ့ရွိေသာ နည္းလမ္းမ်ားတြင္ ဒိုင္း(လ္)အပ္(dial-up)၊ ကုန္းေပၚ ႀကိဳးး ဘေရာ့(ဒ္)ဘဲန္(broadband) (ေပ်ာ့ေျပာင္းေသာ ကိုအက္(စ္)ဝိုင္ယာႀကိဳး၊ အၾကည္ေရာင္ ဖန္မၽွင္ ၊ သို႔မဟုတ္ ေၾကးနီဝိုင္ယာမ်ား မွတဆင့္)၊ ဝိုင္ဖိုင္၊ ၿဂိဳလ္တုႏွင့္ 3G နည္းပညာ ဆဲ(လ္)ဖုန္းမ်ားတို႔ ပါဝင္ပါသည္။ အင္တာနက္ကို အမ်ားျပည္သူ အသုံးျပဳနိုင္ေသာ ေနရာမ်ားတြင္ အင္တာနက္ႏွင့္ ဆက္သြယ္ထားေသာ ကြန္ပ်ဳတာမ်ားရွိသည့္ စာၾကည့္တိုက္မ်ားႏွင့္ အင္တာနက္ကေဖးမ်ားတို႔ပါဝင္သည္။ ေလဆိပ္ ေဟာခန္းမႏွင့္ ေကာ္ဖီဆိုင္မ်ားကဲ့သို႔ အမ်ားျပည္သူႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ေနရာအမ်ားအျပား တြင္လည္း အင္တာနက္ဆက္သြယ္ရရွိနိုင္ေသာ ေနရာမ်ားရွိသည္။ အခ်ိဳေနရာမ်ားတြင္ မတ္တတ္ရပ္လ်က္ ေခတၱခဏမၽွသာ အသုံးျပဳရန္အတြက္ ျဖစ္သည္။ “ျပည္သူ႔အင္တာနက္ဆိုင္ငယ္” ၊ “ျပည္သူမ်ား သုံးစြဲ နိုင္သည့္ တာမင္နယ္(လ္)မ်ား” ႏွင့္ “ပိုက္ဆံေပးရသည့္ အမ်ားျပည္သူသုံးဖုန္း ဝက္(ဘ္)” ဟူ၍ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေခၚၾကသည္။ ယခုအခါတြင္ ဟိုတယ္(လ္)အမ်ားအျပားတြင္လည္း အခေၾကးေငြ ေပးရေလ့ ရွိေသာ္လည္း အမ်ားျပည္သူ အသုံးျပဳနိုင္သည့္ တာမင္နယ္(လ္)မ်ား ရွိပါသည္။ လက္မွတ္ဝယ္ျခင္း၊ ဘဏ္တြင္ ေငြအပ္ႏွံျခင္း၊ အြန္လိုင္းမွတဆင့္ ေငြေပးေခ်ျခင္း စသည္ျဖင့္ အသုံးအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔အတြက္ ဤတာမင္နယ္(လ္)မ်ားကို က်ယ္ျပန႔္စြာ အသုံးျပဳၾကသည္။ ႀကိဳးမဲ့ ကြန္ပ်ဳတာ ကြန္ယက္ ဆက္သြယ္ျခင္းမ်ား အသုံးျပဳရန္ ဝိုင္ဖိုင္က ေထာက္ပံ့ေပးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ယင္းက အင္တာနက္သို႔ ဆက္သြယ္ရန္ကိုလည္း စြမ္းေဆာင္နိုင္သည္။ လက္(ပ္)ေတာ့(ပ္) သို႔မဟုတ္ PDA ကဲ့သို႔ေသာ ကိုယ္ပိုင္ ႀကိဳးမဲ့သုံးနိုင္ေသာ ကိရိယာပစၥည္းမ်ားကို အသုံးျပဳသူမ်ားက ယူေဆာင္လာဖို႔ လိုအပ္ေသာ ဝိုင္ဖိုင္ကေဖးမ်ား အပါအဝင္ ဤကဲ့သို႔ အသုံးျပဳနိုင္မွုမ်ားကို ေဟာ့(တ္)စေပါ့(တ္)မ်ား (ေရာက္တာကိုအသုံးျပဳၿပီး အင္တာနက္ ဝန္ေဆာင္မွု ေထာက္ပံ့ေပးသူထံမွ ႀကိဳးမဲ့ ေနရပ္တြင္း ဧရိယာကြန္ယက္ ေပၚမွ တဆင့္ အင္တာနက္ အသုံးျပဳခြင့္ ေပးေသာ ေနရာမ်ား) က ေထာက္ပံ့ေပးသည္။ ဤဝန္ေဆာင္မွုမ်ားမွာ အားလုံးအတြက္ အခမဲ့၊ ေဈးဝယ္မ်ားအတြက္သာ အခမဲ့၊ သို႔မဟုတ္ အခေၾကးေငြ ေကာက္ခံေသာ ဝန္ေဆာင္မွုမ်ား ျဖစ္နိုင္ပါသည္။ ေဟာ့(တ္)စေပါ့(တ္) ပိတ္ထားေသာ ေနရာတစ္ခုအတြင္း ကန႔္သတ္ထားဖို႔ မလိုေပ။ ပရိဝုဏ္ သို႔မဟုတ္ ပန္းၿခံတစ္ခုလုံး သို႔မဟုတ္ ၿမိဳ႕တစ္ခုလုံးမွာ အသုံးျပဳနိုင္ေပသည္။ အေျခခံလူတန္းစားမ်ား၏ လွုပ္ရွား ႀကိဳပမ္းမွုမ်ားက ႀကိဳးမဲ့ လူမွုအသိုင္းအဝိုင္း ကြန္ယက္မ်ား၌ လမ္းၿပ ေခၚေဆာင္ခဲ့သည္။ လန္ဒန္၊ ဗီယင္နာ၊ တိုရန္တို၊ ဆန္ဖရန္ဆစ္စကို၊ ဖီလာဒဲဖီးယား၊ ရွီကာဂိုႏွင့္ ပစၥဘတ္ ၿမိဳ႕မ်ား၏ ၿမိဳ႕ဧရိယာ အမ်ားအျပားကို ဖုံးလႊမ္းထားေသာ စီးပြားျဖစ္ ဝိုင္ဖိုင္ဝန္ေဆာင္မွုမ်ားက ေနရာတက် ရွိေနေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပန္းၿခံထိုင္ခုံ တန္းလ်ားမ်ား ကဲ့သို႔ ေနရာမ်ား၌ပင္ အင္တာနက္ကို အသုံးျပဳနိုင္ေပသည္။ ဝိုင္ဖိုင္အျပင္ ရီကိုခ်က္ ကဲ့သို႔ တစ္ဦးတည္းပိုင္ ႀကိဳးမဲ့ မိုဘိုင္း(လ္) ကြန္ယက္မ်ား၊ ဆဲလူလာဖုန္းကြန္ယက္မ်ား ေပၚရွိ ႏွုန္းအျမင့္ ေဒတာ ဝန္ေဆာင္မွု အမို်းမို်း၊ ႏွင့္ ပုံေသႀကိဳးမဲ့ဝန္ေဆာင္မွုမ်ားႏွင့္လည္း စမ္းသပ္မွုမ်ား ျပဳလုပ္လ်က္ရွိသည္။ စမတ္ဖုန္းမ်ား ကဲ့သို႔ ေနာက္ဆုံးေပၚ နည္းပညာမ်ားပါရွိၿပီး ေဈးႀကီးေသာ မိုဘိုင္း(လ္)ဖုန္းမ်ားမွာ ဖုန္းကြန္ယက္မွတဆင့္ အင္တာနက္အသုံးျပဳနိုင္မွု ပုံမွန္အားျဖင့္ ပါဝင္သည္။ အျခား အင္တာနက္ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲမို်းစုံတို႔ကိုပါ သုံးနိုင္ေသာ ေအာ္ပရာကဲ့သို႔ ဝက္(ဘ္) ဘေရာက္ဆာမ်ားမွာ ဤေခတ္မီေသာ လက္ကိုင္ဖုန္းမ်ားတြင္ ရရွိနိုင္သည္။ က်ယ္ျပန႔္စြာ အသုံးျပဳၾကျခင္း မရွိေသာ္ျငား အင္တာနက္ အသုံးျပဳနိုင္ ခြင့္မွာ PC မ်ားမွာထက္ မိုဘိုင္းဖုန္းမ်ားမွာ ပိုေပသည္။[ကိုးကားရန္လိုအပ္သည္] အင္တာနက္ အသုံးျပဳမွု ေထာက္ပံ့သူႏွင့္ ပရိုတိုေကာမက္ထရစ္တို႔ အြန္လိုင္းသို႔ ေရာက္ရွိရန္ နည္းလမ္းမ်ားကို ခြဲျခားသည္။

(၁၂) လူမွုေရးႏွင့္ဆိုင္ေသာ အကို်းသက္ေရာက္မွု

 အင္တာနက္ လူမွုေရးသိပၸံညာ အျပန္အလွန္ လူမွုဆက္ဆံေရး၊ လွုပ္ရွားမွုမ်ား ႏွင့္ စည္း႐ုံး ေဆာင္ရြက္ ျခင္းတို႔၏ လုံးဝ ပုံစံသစ္မ်ားအျဖစ္ အင္တာနက္က စြမ္းေဆာင္နိုင္ခဲ့သည္။ ၄င္း၏ က်ယ္ျပန႔္စြာ အသုံးျပဳနိုင္မွုႏွင့္ ရရွိနိုင္မွုကဲ့သို႔ေသာ အေျခခံ အရည္အေသြးမ်ား၏ အကို်းေက်းဇူးေၾကာင္း ျဖစ္သည္။ ေဖ့(စ္)ဘြတ္(ခ္)၊ တြစ္တာႏွင့္ မိုင္စေပ့(စ္) ကဲ့သို႔ လူမွုေရးႏွင့္ဆိုင္ေသာ ကြန္ယက္ ဝက္(ဘ္)ဆိုဒ္မ်ားကို ေပါင္းသင္းဆက္ဆံရန္ႏွင့္ အျပန္အလွန္ဆက္သြယ္ရန္ ဖန္တီးခဲ့ၾကသည္။ ၄င္းဆိုဒ္မ်ားကို အသုံးျပဳ သူမ်ားသည္ အမ်ိဳးမ်ိဳး မ်ားျပားေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို စာမ်က္ႏွာမ်ားေပၚ ထပ္၍ထည့္ရန္၊ အမ်ားစိတ္ဝင္စားေသာ အရာမ်ားကို ေလ့လာလိုက္စားရန္ႏွင့္ အျခားသူမ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ရန္ စြမ္းေဆာင္ နိုင္သည္။ ရွိရင္းစြဲ အသိမိတ္ေဆြမ်ားကို ရွာေဖြနိုင္ၿပီး၊ ရွိရင္းစြဲ အုပ္စုအသင္းအဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ရန္ ကိုလည္း ခြင့္ျပဳသည္။ LinkedIn ကဲ့သို႔ေသာဆိုဒ္မ်ားက ကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ စီးပြားေရးဆက္သြယ္မွုမ်ားကို ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္သည္။ ယူကု်(ဘ္)ႏွင့္ ဖလစ္ကာ (Flickr)တို႔မွာ အသုုံးျပဳသူမ်ား၏ ဗီဒီယို ႏွင့္ ဓါတ္ပုံမ်ားကို အထူးျပဳသည္။ ၂၁ ရာစု၏ ပထမဆယ္စုႏွစ္တြင္ ပထမမ်ိဳးဆက္သည္ အင္တာနက္ ဆက္သြယ္မွု က်ယ္က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္ ရရွိနိုင္ျခင္း၊ ပဂၢိဳလ္ေရး လြတ္လပ္မွုႏွင့္ သက္ေသခံ ဆိုင္ရာ နယ္ပယ္ မ်ားတြင္ အကို်းဆက္မ်ားႏွင့္ အာ႐ုံစိုက္စရာမ်ား ေဆာင္ယူလာျခင္း၊ ႏွင့္ မူပိုင္ခြင့္ရွိေသာ ပစၥည္းမ်ား ျဖန႔္ေဝျခင္းတို႔ႏွင့္ ႀကီးျပင္းလာခဲ့ရသည္။ ဤ "digital natives" သည္ ယခင္မ်ိဳးဆက္တို႔ မႀကံဳေတြ႕ ခဲ့ရေသာ စိန္ေခၚမွုမ်ိဳးစုံကို ရင္ဆိုင္ရသည္။အင္တာနက္သည္ နိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အသုံးခ်မွု ကိရိယာတစ္ခု အျဖစ္ အသစ္ေသာ ဆက္စပ္မွုကို ေအာင္ျမင္ရရွိခဲ့ျခင္းသည္ အခ်ိဳ႕ေသာတိုင္းျပည္မ်ားတြင္ အင္တာနက္ ဆင္ဆာျပဳလုပ္ျခင္းကို လုပ္ေဆာင္ေစခဲ့သည္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ၂၀၀၄ခုႏွစ္က ေဟာင္းဝပ္ဒင္း(န္)၏ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ ဆိုင္ေသာ စည္း႐ုံးလွုံ႔ေဆာ္ျခင္းျဖစ္သည့္ အင္တာနက္မွာတဆင့္ အလွူေငြေတာင္းခံျခင္း၏ ေအာင္ျမင္မွုမွာ သတိျပဳမိ ေလာက္စရာ ျဖစ္သည္။ မ်ားျပားေသာ နိုင္ငံေရးအုပ္စုမ်ားသည္၄င္းတို႔၏ ရည္မွန္းခ်က္ တာဝန္ကို ထမ္းေဆာင္ရန္အတြက္ စည္း႐ုံးျခင္း နည္းလမ္းအသစ္တစ္ခု ရရွိေအာင္ျမင္ရန္အတြက္ အင္တာနက္ကို အသုံးျပဳၿပီး အင္တာနက္ လွုပ္ရွားေျပာင္းလဲေရး ကို ေပၚထြက္လာေစသည္။ အီရန္၊ ေျမာက္ကိုရီးယား၊ ျမန္မာ၊ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတနိုင္ငံ ႏွင့္ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယား တို႔ကဲ့သို႔ေသာ အခ်ိဳ႕ေသာအစိုးရမ်ားသည္ ၄င္းတို႔၏နိုင္ငံမ်ားတြင္ အမ်ားျပည္သူမ်ား အင္တာနက္ေပၚ ဝင္ေရာက္ၾကည့္နိုင္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ား အထူးသျဖင့္ နိုင္ငံေရးႏွင့္ ဘာသာေရးတို႔ ပါဝင္သည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ကန႔္သတ္ထားသည္။ဒိုမိန္းႏွင့္ပါဝင္ေသာအေၾကာင္းအရာမ်ားကိုစစ္ထုတ္ေသာေဆာ့(ဖ္)ဝဲမွတဆင့္ယင္းကိိုအထ ေျမာက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အေသးစိတ္စီစဥ္ၿပီး ဥပါယ္တံမ်ဥ္ျဖင့္ ေက်ာ္လႊားနိုင္ေအာင္ မျပဳလုပ္လၽွင္ ၄င္းတို႔ကို လြယ္ကူစြာ ဝင္ေရာက္ၾကည့္နိုင္လိမ့္မည္ သို႔မဟုတ္ ရယူနိုင္မည္ မဟုတ္ေပ။ ေနာ္ေဝ၊ ဒိန္းမတ္၊ ဖင္လန္ႏွင့္ ဆြီဒင္နိုင္ငံတို႔တြင္ အဓိက အင္တာနက္ ဝန္ေဆာင္မွု ေထာက္ပံ့သူမ်ားက ဥပေဒအျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားေသာအစီအစဥ္မ်ားကို ေရွာင္ရွားရန္အတြက္ အာဏာပိုင္မ်ား စာရင္းျပဳစုထားေသာ ဆိုဒ္မ်ား သို႔ဝင္ေရာက္ၾကည့္ရွုနိုင္ခြင့္ကို ကန႔္သတ္ရန္ မိမိတို႔ဆႏၵအေလ်ာက္ သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။
ဤပိတ္ပင္တားဆီးထားေသာ URLမ်ား စာရင္းတြင္ သိၿပီးျဖစ္သည့္ ညစ္ညမ္းေသာ ကေလးစာေပႏွင့္ ဓါတ္ပုံဆိုဒ္မ်ား ပါဝင္သည္ဟု ေမၽွာ္လင့္ရၿပီး စာရင္းတြင္ပါဝင္သည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို လွို်႕ဝွက္ထားရွိ သည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အပါအဝင္ နိုင္ငံအမ်ားအျပားတြင္ အင္တာနက္မွ တဆင့္ ညစ္ညမ္းေသာ ကေလးစာေပႏွင့္ဓါတ္ပုံမ်ား ကဲ့သို႔ေသာ အေၾကာင္းအရာ ပစၥည္းမ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ျဖန႔္ျဖဴးျခင္း တို႔ကို ဆန႔္က်င္သည့္ ဥပေဒမ်ားကို ျပဌာန္းထားသည္။ သို႔ေသာ္ စစ္ထုတ္ေသာ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲကိုမူ ျပဌာန္း ထားျခင္းမရွိပါေခ်။ အခမဲ့ေသာ္လည္းေကာင္း၊ စီးပြားေရးအရ ေသာ္လည္းေကာင္း ရရွိနိုင္သည့္ ပါဝင္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္သည့္ေဆာ့(ဖ္)ဝဲ (content-control software) ေခၚ ေဆာ့(ဖ္)ဝဲ ပရိုဂရမ္မ်ား မ်ားစြာရွိသည္။ ထိုေဆာ့(ဖ္)ဝဲျဖင့္ ကြန္ပ်ဳတာတစ္လုံးခ်င္းစီ သို႔မဟုတ္ ကြန္ယက္မ်ားတြင္ တိုက္ခိုက္လာေသာ ဝက္(ဘ္)ဆိုဒ္မ်ားကို ပိတ္ပစ္ရန္ အသုံးျပဳသူတစ္ဦးက ေရြးခ်ယ္နိုင္သည္။ ညစ္ညမ္းေသာ ပစၥည္းမ်ား သို႔မဟုတ္ အၾကမ္းဖက္မွု သ႐ုပ္ေဖာ္ပုံမ်ားကို ကေလးမ်ား ဝင္ေရာက္ၾကည့္နိုင္ မွုအား ကန႔္သတ္ရန္အတြက္ျဖစ္သည္။ အင္တာနက္ စတင္ေပၚေပါက္သည့္ အခ်ိန္မွစ၍ ၄င္းသည္ အပန္းေျဖလွုပ္ရွားမွုအတြက္ အဓိကက႑ျဖစ္လာခဲ့သည္။ တကၠသိုလ္ရွိ ဆာဗာမ်ားေပၚတြင္ MUDs ႏွင့္ MOOs မ်ားကဲ့သို႔ လူမွုေရး စမ္းသပ္ခ်က္မ်ားကိို ေဖ်ာ္ေျဖတင္ဆက္ခဲ့ၿပီး၊ ဟာသႏွင့္ ဆိုင္ေသာ Usenet အုပ္စုမ်ားသည္ ဝင္ေရာက္ၾကည့္ရွုသူ အလြန္မ်ားျပားခဲ့သည္။ ယေန႔တြင္၊ မ်ားျပားစြာေသာ အင္တာနက္ ေဆြးေႏြပြဲ ဖိုရမ္မ်ား တြင္ ကစားနည္းမ်ားႏွင့္ ဟာသဗီဒီယိုမ်ားသီးသန႔္ ခြဲျခားထားေသာ အခန္း က႑မ်ား ပါဝင္သည္။ Flash movies ပုံစံျဖင့္ ကာတြန္းကား အတိုေလးမ်ားမွာလည္း ေရပန္းစားသည္။ သုံးစြဲသူ ၆ သန္းေက်ာ္မွာ ဘေလာ့ဂ္မ်ားႏွင့္ သတင္းေၾကာ္ျငာဘုတ္မ်ားကို ဆက္သြယ္ေရးႏွင့္ စိတ္ကူးစိတ္သန္းမ်ားကို ဖလွယ္ေရး အတြက္ အသုံုျပဳၾကသည္။ ညစ္ညမ္းေသာ စာေပဓါတ္ပုံမ်ားႏွင့္ ေလာင္းကစား လုပ္ငန္းမ်ား မွာလည္း World Wide Web အေပၚတြင္ အခြင့္အေရးယူခဲ့ၿပီး၊ အျခားေသာ ဝက္(ဘ္)ဆိုဒ္မ်ားအတြက္ ေၾကာ္ျငာျခင္းမွ ရရွိေသာဝင္ေငြ၏ အေရးပါေသာအရင္းအျမစ္ တစ္ခုအျဖစ္ ပံ့ပိုးေပးသည္။
[ကိုးကားရန္လိုအပ္သည္] အစိုးရ အမ်ားအျပားသည္ ထိုလုပ္ငန္းႏွစ္မ်ိဳး၏ အင္တာနက္ အသုံးျပဳမွုကို ကန႔္သတ္ရန္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ခဲ့ေသာ္လည္း၊ ယင္းတို႔၏ ပ်ံ႕ႏွံ့ ေရပန္းစားမွုကို တားဆီးရာတြင္ ေယဘုယ် အားျဖင့္ ေအာင္ျမင္မွု မရွိခဲ့ပါေခ်။ အင္တာနက္ေပၚတြင္ အပန္းေျဖလွုပ္ရွားမွု၏ အဓိကနယ္ပယ္တစ္ခုမွာ ကစားသူမ်ားစြာပၚေသာ ကစားနည္း (multiplayer gaming) ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ အပန္းေျဖသည့္ ပုံစံမွာ တစ္ေယာက္ထက္ပို၍ ကစားနိုင္ေသာ ကစားနည္း၏ အျမန္ဆုံးႏွုန္းကမၻာကို ႏွစ္ၿခိဳက္ၾကေသာ အသက္ အရြယ္မေရြး၊ လူမို်းမေရြးတို႔ပါဝင္သည့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ဖန္တီးေပးသည္။ ယင္းတို႔မွာ MMORPG မွသည္ မိမိျမင္ကြင္းမွ ပစ္ခတ္ကစားရျခင္း (first-person shooters) အထိ၊ ကိုယ္တိုင္ပါဝင္ကစားရေသာ ကစားနည္းမ်ား (role-playing games) မွ အြန္လိုင္းကစားနည္းမ်ား အထိ အမို်းအစား ကြဲျပားသည္။ အင္တာနက္ေပၚတြင္ ၄င္းတို႔၏ အားလပ္ခ်ိန္မ်ားကို အသုံးျပဳရာ၌ လူအေပါင္းတို႔ တစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး အျပန္အလွန္ ဆက္သြယ္သည့္နည္းလမ္းကို ေတာ္လွန္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ၁၉၇၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ား ဝန္းက်င္ ကတည္းကပင္ အြန္လိုင္းကစားနည္းမ်ား ရွိခဲ့စဥ္ [ကိုးကားရန္လိုအပ္သည္] ေခတ္သစ္ အြန္လိုင္း ကစားနည္းပုံစံမ်ားမွာ GameSpy ႏွင့္Mplayer ကဲ့သို႔ အသင္းဝင္ျခင္း ဝန္ေဆာင္မွုမ်ားႏွင့္ စတင္ခဲ့သည္။ အသင္းဝင္ မဟုတ္သူမ်ားမွာ အခ်ိဳ႕ေသာ ကစားနည္းပုံစံမ်ား သို႔မဟုတ္ ကစားနည္းမ်ားသို႔ ကန႔္သတ္ ထားသည္။ လူအမ်ားအျပားသည္ ေတးဂီတ၊ ႐ုပ္ရွင္ႏွင့္ အျခားေသာ ႏွစ္သက္ရာႏွင့္ စိတ္အပန္းေျဖရာ အလုပ္မ်ားကို ဝင္ေရာက္အသုံးျပဳရန္ႏွင့္ ေဒါင္းလုဒ္ဆြဲခ်ရန္ အင္တာနက္ကို သုံးသည္။ ဤသို႔ေသာ လုပ္ေဆာင္မွုမ်ား အားလုံးအတြက္ ဗဟိုမွထိမ္းခု်ပ္ေသာ ဆာဗာမ်ားကို အသုံးျပဳၿပီး ဂုဏ္ရည္တူ နည္းပညာ မ်ားကို ျဖန႔္ေဝေပးသည္။ ယင္းအရင္းအျမစ္ အခ်ိဳ႕တို႔သည္ အျခားအရာမ်ားအနက္ မူရင္းအႏုပညာ ရွင္မ်ား၏ မူပိုင္ခြင့္ကို ေလးစားျခင္းျဖင့္ ပိုမို ဂ႐ုစိုက္ လုပ္ေဆာင္ၾကသည္။ သတင္းမ်ား၊ ရာသီဥတုႏွင့္ အားကစား အစီရင္ခံခ်က္မ်ားအား ဝင္ေရာက္ၾကည့္ရွုရန္၊ အားလပ္ရက္အပန္းေျဖခရီး စီစဥ္ျခင္းႏွင့္ လက္မွတ္ႀကိဳတင္ဝယ္ျခင္း၊ ၄င္းတို႔ စိတ္ဝင္စားစရာမ်ား ပိုမိုရွာေဖြျခင္းတို႔အတြက္ World Wide Web ကို လူအမ်ားက ရရွိသုံးစြဲၾကသည္။ ကမၻာအႏွံ့ရွိ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းမ်ားႏွင့္ အဆက္အသြယ္မျပတ္ ရွိေစရန္အတြက္ စကားေျပာျခင္း၊ သတင္းပို႔ျခင္းႏွင့္ အီးေမး(လ္)ပို႔ျခင္းတို႔ကို လူအမ်ား အသုံးျပဳၾကပါသည္။ အခ်ိဳ႕တို႔မွာ ယခင္က စာေရးမိတ္ေဆြမ်ား ထားသကဲ့သို႔ နည္းလမ္းတူသည္။
အသုံးျပဳသူမ်ားသည္ ယင္းတို႔၏ဖိုင္မ်ားႏွင့္ ဆက္တင္မ်ားကို အင္တာနက္မွတဆင့္ဆက္သြယ္ရရွိ နိုင္ေသာ ဝက္(ဘ္)ဒက္(စ္)ေတာ့(ပ္) အေရအတြက္မ်ား တိုးပြားလာသည္ကို အင္တာနက္က ေတြ႕ႀကံဳရသည္။ ဆိုက္ဘာလပ္ကင္း း ေၾကာင့္ ေကာ္ပိုေရးရွင္းႏွင့္ ဆိုင္ေသာ အရင္းအျမစ္မ်ား ယိုစိမ့္မွု ျဖစ္ေစနိုင္သည္။ ယူေကရွိ ဝန္ထမ္းသည္ အလုပ္လုပ္ေနစဥ္ အခ်ိန္အတြင္း ပ်မ္းမၽွ ၅၇ မိနစ္ ဝက္(ဘ္)ေပၚတြင္ ရွာေဖြလွန္ေလွာျခင္း ျပဳလုပ္သည္ဟု ပင္နီစူလာ စီးပြားေရး ဝန္ေဆာင္မွုမ်ားအဖြဲ႕၏ ၂၀၀၃ခုႏွစ္ ေလ့လာ ခ်က္မ်ားအရ ဆိုပါသည္။အင္တာနက္စြဲျခင္းေရာဂါ ဆိုသည္မွာ ေန႔စဥ္ လူေနမွုဘဝကို ေႏွာင့္ယွက္ ေလာက္ေအာင္ ကြန္ပ်ဳတာ လြန္ကဲ စြာ အသုံးျပဳျခင္းျဖစ္သည္။

အင္တာနက္ကိုအသုံးျပဳျခင္းေၾကာင့္တစ္ဦးခ်င္းအေပၚအျခားေသာအက်ိဳးသက္ေရာက္မွုမ်ား ဥပမာအားျဖင့္ ေျပာရလၽွင္ မွန္ကန္ေသာ ဖန္တီး မွုကို ျဖစ္ေပၚေစသည့္ ေလးနက္ေသာ ေတြးေခၚစဥ္းစားျခင္းအေပၚ ေႏွာက္ ယွက္ျခင္း

Ref:Wiki
Posted by Aung Swe